Türkiye’de Yük Kapasite Faktörünün Belirleyicileri Nelerdir? Genişletilmiş ARDL Yaklaşımı

Authors : Nimet Melis Esenyel İçen

Pages : 299-312

View : 78 | Download : 122

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sürdürülebilir kalkınma ve çevresel baskının azaltılması, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortak sorunudur. Araştırmacılar çevresel bozulma ve kirlilik kapsamında karbondioksit ile kükürtdioksit emisyonları ve ekolojik ayak izini sıklıkla çevresel bozulma göstergesi olarak kullansalar da çevresel sürdürülebilirliğin değerlendirilmesi için daha kapsamlı bir ekolojik göstergeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda, ekolojik ayak izinin içinde biyolojik kapasitenin payı olarak hesaplanan yük kapasite faktörü, çevresel sürdürülebilirliğin daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Çalışmada Türkiye için yük kapasite faktörünün belirleyicilerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu amaçla 1980-2021 yılları arası dönemde gayrisafi yurtiçi hasıla, ticari açıklık, yenilenebilir ve yenilenebilir olmayan enerji tüketimi değişkenleri yıllık frekansta ele alınmıştır. Bu değişkenlerin yük kapasite faktörü üzerindeki etkisinin belirlenmesi için Genişletilmiş Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli model (AARDL) yaklaşımı kullanılmıştır ve değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişki araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, ele alınan değişkenler ile yük kapasite faktörü arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte çalışmada Yük Kapasite Eğrisi (Load Capacity Curve-LCC) hipotezinin geçerliliğinin araştırılması için Narayan ve Narayan (2010) tarafından önerilen doğrusal yaklaşım kullanılmıştır. Buna göre, uzun ve kısa dönem gelir esnekliği incelendiğinde, Türkiye için ele alınan dönemde, LCC hipotezinin geçerli olduğu söylenebilir.
Keywords : Ekolojik ayak izi, Yük kapasite faktörü, Enerji tüketimi, Ekonomik büyüme, Genişletilmiş ARDL