Yakın Dönem Türk Sinemasında İktidar Kavramına Weber’ci Bir Bakış: Okul Tıraşı ve Çatlak Film Örnekleri

Authors : Selvi Ece Dugan

Pages : 128-147

Doi:10.17755/esosder.1505473

View : 39 | Download : 38

Publication Date : 2025-01-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sinema, bir dil olarak kabul edilmesinden itibaren; doğrudan veya dolaylı, muhalif veya olumlayıcı olarak iktidar kavramını kendine konu edinmiştir. İktidar ilişkileri, otorite problemleri, güç sahipliği ve gücün kullanımı gibi kavramlar daima sinemada kendine yer bulmuştur. Türk sinemasında da iktidar teması filmlerde sıklıkla yer almıştır. 1990’lı yılların sonuna ve hatta 2000’li yıllara kadar yapılmış olan Türk filmlerinde daha çok eril bir iktidar ve bu bağlamda kurulan tahakküm, filmlerin anlatıları içerisinde kendine yer bulurken, 2000’li yıllardan sonra üretilmeye başlanan filmlerde yer alan iktidar ögesi farklı boy şekillerde izleyiciye sunulmaya başlamıştır. 2010’lu yıllar itibariyle Yakın Dönem Türk Sineması olarak adlandırılan dönemde üretim yapmakta olan bağımsız sinemacıların iktidar kavramını ele alış biçimlerini analiz etmek bu araştırmanın temel problemini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında Ferit Karahan’ın 2021 yılında gösterime giren Okul Tıraşı filmi ve Fikret Reyhan’ın 2020 yılında gösterime giren Çatlak filmi karakterler temel alınarak içerik analizi yöntemi ile incelenecektir. Araştırmanın kuramsal çerçevesini Max Weber’in iktidar anlayışı ve otorite kuramı oluşturmaktadır. Sonuç olarak; iktidar anlatısının her seferinde yeniden üretildiği bu filmlerde karakterlerin, otorite sahiplerinin iradeleri karşısında kendi istekleri dışında şekillendiği sonucuna ve filmlerin mekânsal özelliklerinin karakterler üzerinde kurulan iktidar anlatılarını desteklediği ve otorite sahiplerinin iradelerini kabul ettirmeleri noktasında en büyük dayanaklarından bir tanesi konumunda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : İktidar, Otorite, Max Weber, Türk Sineması, Okul Tıraşı, Çatlak