Çok Kriterli Karar Yöntemleri Kullanılarak Covıd-19 Pandemisiyle Mücadelenin Değerlendirilmesi: N-11 Ülkeleri Örneği

Authors : Tuğba Gökdemir, Gül Emel

Pages : 169-189

Doi:10.17755/esosder.1514293

View : 41 | Download : 40

Publication Date : 2025-01-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Yakın zamanda meydana gelen COVID-19 pandemisi insan nüfusu için küresel bir tehdit oluşturmuş, ülkelerin sağlık sistemleri ve ekonomileri üzerinde ciddi baskılar yaratmıştır. Bu süreçte ülkelerin politika yapıcıları, bu öngörülemez krizle başa çıkmak için mevcut tüm imkanlarını kullanmış, çeşitli önlemler almış ve mücadele stratejileri oluşturmuşlardır. Bu önlem ve stratejilerin bir kısmının benzer olmasına rağmen COVID-19 pandemisinin etkisi, özellikle vaka ve ölüm sayıları açısından ülkeler arasında önemli farklılık göstermiştir. Bu farklılığı analiz etmek için, ülkelerin COVID-19 pandemisi ile mücadelede ellerindeki imkanların gücünü, kısıtlamaları ve aldıkları önlemleri değerlendiren çalışmalara ihtiyaç doğmuştur. Bu çalışmada, Türkiye\\\'nin de içinde bulunduğu N-11 ülkeleri kapsamında bir araştırma ele alınmış ve söz konusu 11 ülkenin COVID-19 ile mücadele sürecindeki performansları karşılaştırılmıştır. Performans analizi için Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri kullanılmış ve sağlık ile ekonomik değerlendirme kriterleri temel alınmıştır. Kriterlere ağırlık atamak için ENTROPİ, performans sıralaması için TOPSIS, COPRAS ve VIKOR yöntemleri tercih edilmiştir. Bütünleşik bir sıralama elde etmek için ise Borda yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; COVID-19 ile mücadele performansında Güney Kore birinci sırada, Türkiye ikinci sırada ve Filipinler ise onbirinci sırada yer almıştır. Performans belirlemede en önemli kriterler ise Vaka/Ölüm, Milyon başına test ve Milyon başına ölüm kriterleri elde edilmiştir.
Keywords : COVID-19 Mücadelesi, N-11 Ülkeleri, Çok Kriterli Karar Analizi