YENİ BİR TOPLUM KURAM DİNAMİĞİ: PRATİK-RASYONELLİK

Authors : Ahmet Yavuz ÇAMLI

Pages : 14-27

Doi:10.33707/akuiibfd.622982

View : 22 | Download : 5

Publication Date : 2020-06-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Rasyonellik genel bir tabirle günümüzde toplumsal yapının ve alt sistemlerin üzerine kurulu olduğu dinamiklerin oluşturduğu temel varsayımlardan biridir. Çıkarılan yasalar, benimsenen politikalar, ekonomik ve mali yöntemler gibi unsurlara ilişkin tüm kuramsal ve pratik işleyiş rasyonel ilkelere dayalıdır. Mikro açıdan bakıldığında ise rasyonellik bireylerin eylemde bulunurken çıkarlarını maksimize edip hedeflerine en kolay ve en az maliyetle ulaşması demektir. Max Weber’in geliştirdiği rasyonellik teorisi çok boyutlu bir yapıya sahiptir. O, Batı toplumlarına atfettiği rasyonelleşme teorisini iki temel rasyonellik modeli üzerine inşa eder. Bunlar modern kapitalizmin ortaya çıkışına zemin hazırlayan pratik-rasyonellik ile olgunlaşması ve kurumsallaşmasını sağlayan amaçsal-rasyonelliktir. Amaç-rasyonelliğin günümüzde bütün sistemleri domine etmesi; değer alanlarının ve birey, kurum ve toplumların pratik-rasyonellik rehberliğinde yeniden dizaynını gerektirir. Bu rasyonellik türü günümüz insanının maddi çıkarlarını koruyup manevi dünyasını da ideal olana yükselterek rasyonel toplum özleminin gerçekleştirilmesini sağlayabilir. Bu bakımdan çalışmada rasyonellik kavramı, toplumsal eylemin tasnifi ve rasyonellik çeşitleri kısaca izah edilip Weber’le birlikte Alman düşünce hayatının en önemli isimlerinden Kant’ın referanslarına başvurularak pratik-rasyonellik olgusu ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Keywords : rasyonellik, Pratik Rasyonellik, Kapitalizm, Weber, Kant