İnsan Kanserlerinin Etiyolojisinde Gen-Çevre Etkileşiminin Rolü

Authors : Mehmet Emin ARAYICI, Yasemin BAŞBINAR, Hülya ELLİDOKUZ

Pages : 30-37

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Kanser, tüm dünyada ikinci önde gelen ölüm nedeni olarak sınıflandırılmaktadır. 2018'de meydana gelen her altı ölümden biri kanserden kaynaklanmıştır. Gen-çevre etkileşiminde en önemli odak noktası yerleşik kanser risk faktörlerinin metabolizmasında yer alan enzimleri kodlayan genlerdir. Bu genlerin, metabolizmayı değiştirebilen ve kanserojenlere maruziyeti artıran veya azaltan dolayısıyla kanser riskini etkileyen yaygın varyant formları vardır. Çeşitli epidemiyolojik ve deneysel çalışmalar, birçok insan hastalığının sadece belirli genetik ve çevresel faktörlerden değil, aynı zamanda gen-çevre etkileşimlerinden kaynaklandığını göstermiştir. Son yıllarda kanserin ne tamamen genetik ne de tamamen çevresel etmenlerden oluştuğu daha da açık bir şekilde ortaya konmuştur. Genetik polimorfizmlerin, insanların kansere ve diğer kronik hastalık durumlarına duyarlılığında kritik bir rol oynadığı geniş çapta bildirilmiş olmasına rağmen, birçok tek nükleotid polimorfizmine (SNP'ler), insanların çevresel stresörlere maruz kalmasından kaynaklanan somatik mutasyonlar neden olmaktadır. Bilimsel kanıtlar, birçok kanserin etiyolojisinin ve patogenizinin genetik ve çevre arasındaki ortak etkiden kaynaklandığını göstermektedir. Araştırmalar ayrıca çevresel faktörlerin spesifik allelik varyantlarla etkileşimlerinin hastalıklara karşı hassasiyeti oldukça değiştirdiğine dikkat çekmiştir. Bu derlemede, gen-çevre etkileşimlerinin doğasına genel bir bakış sağlamanın yanında bazı kanserlerin etkisine vurgu yaparak insan kanserlerindeki rollerini tartışıyoruz.
Keywords : çevresel sorunlara maruziyet, moleküler epidemiyoloji, tümörler, polimorfizmler, gen çevre etkileşimi