1921 Anayasasının Türk Anayasacılığındaki Yeri ve Uygulandığı Dönemdeki Hükümet Sistemine İlişkin Bazı Tespitler

Authors : Fatih ÖZKUL

Pages : 27-74

View : 38 | Download : 33

Publication Date : 2023-06-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Milli mücadele yıllarında olağanüstü şartlarda hazırlanan 1921 Anayasası Türk anayasacılığında önemli bir yere sahiptir. 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da Büyük Millet Meclisi görevine başladığında, Osmanlı İmparatorluğu Padişahı ve ona bağlı olan bir hükümet de görev başındaydı. O zaman dilimi içerisinde 1876 Anayasası yürürlükteydi. Ankara Meclisi’nin ilk faaliyeti bir hükümet kurmak oldu. Bu doğrultuda, İstanbul ve Ankara’da olmak üzere iki hükümet işbaşındaydı. Ankara Hükümeti’nin temel amacı vatanı düşman işgalinden kurtarmaktı. Birinci Meclisin açılışından 9 aylık bir süre sonra 20 Ocak 1921’da yeni Anayasa kabul edildi ve aradan 102 yıl geçti. 1921 Anayasası 23 ana madde ve 1 ayrı maddeden oluşan kısa bir anayasadır. Bunun başlıca sebebi, 1876 Anayasası’nın 1921 Anayasası’na aykırı olmayan hükümlerinin yürürlükte olmasıdır. Anayasa ile oluşturulan ilk Mecliste, birbirlerinden farklı görüşler arasında temel ortak noktalara ilişkin düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. Anayasa’da kabul edilen meclis hükümeti sistemi, uygulamada parlamenter sisteme doğru sapma sergilemiştir. 1921 Anayasası’nın getirdiği en önemli yenilikler ise yeni Türk Devleti’nin kurulması, monarşinin terk edilerek egemenliğin halka dayandırılması, yerel yönetimlerin kabul edilmesi ve 1923 değişikliği ile birlikte cumhuriyet anayasacılığının başlatılması olarak özetlenebilir.
Keywords : Cumhuriyetin 100 Yılı, Cumhuriyet, Büyük Millet Meclisi, 1921 Anayasası, Türk Anayasacılığı