AYVAZ’IN KAÇIRILIŞI VE AVAZHAN VARYANTLARI ARASINDAKİ BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR-MOTİFLER VE GELENEKLER

Authors : Filiz Kırbaşoğlu

Pages : 14-29

Doi:10.46790/erzisosbil.1484527

View : 70 | Download : 48

Publication Date : 2024-07-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Destanlar, milletlerin en eski eserlerinden biridir. Bunlardan biri, geniş bir coğrafyada anlatılan Köroğlu Destanıdır. İki farklı alana ait olarak kabul edilen Anadolu ve Özbek Köroğlu Destanı olaylar, isimler, motifler gibi konularda birtakım benzerliklere ve farklılıklara sahiptir. Bu da anlatıldığı toplulukların tarihi, hayat ve dil anlayışlarından kaynaklanmaktadır. Başkahraman Köroğlu’nun iki alanda, özellikle ailesi, ortaya çıkışı, isim alması, sosyal durumu farklılık göstermektedir. Bu yazıda üzerinde durulacak olan Anadolu ve Özbek Köroğlu Destanının Ayvaz’ın Kaçırılışı ve Avazhan varyantları karşılaştırıldığında, yine bazı farklılıklar ve benzerlikler göze çarpar. Ayvaz-Avaz, Köroğlu-Goroğlu tarafından birtakım hilelerle kaçırılıp evlat edinilen gençlerdir. Köroğlu Destanı denildiğinde ilk akla gelecek ortak unsurlardan biri Kırat’tır. Atın Türkler’in hayatında önemli bir yeri vardır. Hızır, Kırk Çiltan (Kırklar) gibi ruhanî varlıklar da yine halk hikayeleri, destanlar gibi ürünlerde gördüğümüz dinsel motiflerdendir. Bazı edebiyat ürünlerinde karşılaşılan eşcinsel çizgiye bu varyantlarda da rastlanır. Anadolu’da gömleğinden geçirerek evlat edinme âdeti, Özbek kültüründe yakasından salıp eteğinden çıkarmak ifadesiyle görülmektedir.
Keywords : Destan, Köroğlu, Ayvaz, Avazhan