28 ŞUBAT SÜRECİ, E-MUHTIRA VE 15 TEMMUZ FETÖ DARBE GİRİŞİMİNİN EKONOMİ-POLİTİK ANALİZİ

Authors : Adem ÜZÜMCÜ

Pages : 74-121

Doi:10.53662/esamdergisi.1038106

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2022-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de demokratik yönetim dönemlerini kesintiye uğratan darbe, muhtıra benzeri ara rejim girişimlerinin geçmişi Osmanlı Devletinin son dönemine kadar gitmektedir. Sultan Abdülaziz’in tahtan indirilmesi, İttihat ve Terakki Partisi tarafından gerçekleştirilen Bab-ı Ali Baskını darbe geleneğin başlangıcı sayılan olaylardır. Bu çerçevede 27 Mayıs 1960 Darbesi, 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi, bu kötü geleneğin devamıdır. Türkiye’nin siyasi ve ekonomik alanda geri kalmasına yol açan bu üç darbe/ara rejim sonrası, Necmettin Erbakan’ın Başbakanlığını yaptığı Refah-Yol hükümetini devirmeye yönelik Post Modern Darbe 28 Şubat Süreci, özellikle ekonomik alanda çok daha fazla olumsuzluklara neden olmuştur. Bu süreçte faizler yükselmiş, enflasyon oranı %100 düzeyine yaklaşmış, bütçe açıkları yükselmiş, bankaların içi boşaltılmış, iktisadi büyüme oranları gerilemiştir. Adalet ve Kalkınma Partisinin (AK Parti) siyasi istikrarı sağladığı ortamda cumhurbaşkanı seçimini etkilemeye çalışan 2007 yılı E-Muhtıra girişimi, AK Partinin bu girişime karşı güçlü tepkisi ve Cumhurbaşkanını halkın seçmesini sağlayan yasal değişim sayesinde siyasi ve ekonomik açıdan zarar veremeyen bir girişim olmuştur. Buna karşın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti iktidarını devirmeye yönelen 15 Temmuz 2016 FETÖ darbe girişimi, 17-25 Aralık 2013 yolsuzluk kılıfı altındaki yargısal darbe girişimi ile başlayan ve Türkiye’yi birçok alanda kontrol etmeyi amaçlayan bir darbe olarak ekonomik açıdan büyük olumsuzluklar doğurmuştur. 15 Temmuz Darbe girişimi sonrası döviz kurları yükselmiş, iktisadi büyüme oranı gerilemiş, ülkeye yabancı sermaye girişi azalmış, faiz oranları yükselmiştir. Bu bildiride, bu üç darbe girişiminin ekonomi-politik analizi yapılmaktadır. Bu amaçla her bir darbe girişiminin üç yıl önce ve sonrasına ilişkin iktisadi büyüme, enflasyon ve işsizlik oranı gibi genel makroekonomik göstergeler, kamu maliyesi göstergeleri ve dış ticaret göstergeleri karşılaştırmalı biçimde analiz edilmektedir. Yapılan karşılaştırmalı analizler çerçevesinde diğer iki darbe/muhtıra girişimine göre 28 Şubat Sürecinde makroekonomik göstergeler ve kamu maliyesi göstergeleri üzerindeki olumsuz etkilerin daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : 28 Şubat, E Muhtıra, 15 Temmuz, Ekonomi Politik Analiz, Darbe