The Journalist Cases in Istanbul and Eastern Independence Tribunals According to the Reports of American Diplomats

Authors : Ayşe BEDİR

Pages : 743-761

Doi:10.32709/akusosbil.910117

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-27

Article Type : Research Paper

Abstract :İstiklâl Savaşı’nın kazanılmasından sonra saltanatın kaldırılıp halifeliğin bir süre daha geride bırakılması, Meclis’in kendisini feshetmesi, seçimlerin yenilenmesi, Halk Fırkası’nın kurulması, Cumhuriyetin ilanı gibi kısa bir sürede vuku bulan gelişmeler İstanbul basının tepkisine neden olmuştur. Bu gelişmeler İstanbul’da bir İstiklâl Mahkemesi’nin kurulmasına yol açmıştır. 4 Mart 1925’te Meclis kararıyla Şeyh Said İsyanı’nı bastırmak üzere Şark İstiklâl Mahkemesi kurulmuştur. Bu mahkemedeki yargılama sürecinde Şeyh Said, bazı gazete yayınlarının kendilerini isyana sürüklediği ve hükümete karşı cephe almalarında etken olduğunu iddia etmiştir. Gazeteciler Davası olarak bilinen yargılamalar ve konuyla ilgili gelişmeler, Türkiye’de görev yapan dönemin Amerikan diplomatlarının raporlarında da sıklıkla yer almıştır. Bu çalışmada İstiklâl Mahkemeleri’nde görülen Gazeciler Davasının Amerikan diplomatlarının raporlarına nasıl yansıdığı incelenecektir. Genel olarak, diplomatların Gazeteciler Davasına yaklaşımı eleştireldir. Diplomatlar bu davaların hukuki yönünün olduğunu belirtmelerine rağmen yeterli delil olmadığı gerekçesiyle davaları, siyasi davalar olarak değerlendirmiş ve yorumlamışlardır. Amerikan Milli Arşivi’nin yanı sıra, dönemin gazetelerinde yer alan ilgili haberlere ve yargılanan gazeteciler ile yargılamayı yapan İstiklâl Mahkemesi üyelerinin hatıralarına ve konuyla ilgili literatüre de başvurulacaktır.
Keywords : Atatürk dönemi, İstiklâl Mahkemeleri, Mark L Bristol, Jefferson Patterson, Sheldon Leavitt Crosby