Geç Osmanlı İmparatorluğu’nda Milli Ekonomi Uygulamalarına Bir Örnek: Mut İttihad-ı Milli Ticaret Anonim Şirketi

Authors : Mustafa DAĞ

Pages : 1114-1132

Doi:10.32709/akusosbil.1058241

View : 69 | Download : 46

Publication Date : 2023-09-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Geç dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda meydana gelen savaşlar şehirlerde oluşturmuş olduğu ağır tahribatın yanı sıra ticaretin de durma noktasına gelmesine neden olmuştur. Ağır tahribatların izlerini silmek ve ticareti tekrar canlandırmak amacıyla faaliyet gösteren ticari şirketlerin sayısında XX. Yüzyılın başlarında artış gözlemlenmiştir. Bu bağlamda kurulan şirketler, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yönetiminde etkin olması hasebiyle millileştirme politikasına tabi olmuştur. Bu doğrultuda bir yandan Müslüman ahali tarafından kurulan anonim şirketlerde artış sağlanmaya çalışılırken diğer yandan da gerekli kanuni düzenlemelerle yabancılar tarafından kurulan şirketlerin denetimi sağlanmaya çalışılmıştır. Yürütülün millileştirme politikası çerçevesinde bu dönemde kurulan anonim şirketlerin çoğunda “milli” terimi kullanılmıştır. Bu bağlamda, kurulan şirketlerden biri de Mut İttihad-ı Milli Ticaret Anonim Şirketi olmuştur. Çalışmamızın konusunu oluşturan Mut İttihad-ı Milli Ticaret Anonim Şirketi 1919 yılında Nurullahzâde ve yardımcısı Ali Efendi ortaklığında kurulmuştur. Geç dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda teşekkül ettirilen şirket kaza dâhilinde ticari faaliyetlerde bulunma ve her türlü eşyayı alıp satma yetkisine sahiptir. Şirketin kaza dâhilindeki faaliyetlerine yönelik bilgiye ulaşılmamakla birlikte muhtemelen Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle birlikte görevine son verilmiştir. Bu çalışmada, şirketin kuruluş süreci, teşkilat ve mali yapısı şirket nizamnamesi, arşiv belgeleri ve yazılı kaynaklar ışığında incelenmiştir. Ancak Mut İttihad-ı Milli Türk Anonim Şirketi’nin faaliyetleri ile ilgili bilgiye ulaşılmamış olmasına rağmen şirketin kuruluş süreci ele alınarak literatüre katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Keywords : İttihad ı milli ticaret şirketi, anonim şirket, ticaret, Mut kazası, milli ekonomi