Amerikan ve Fransız Cumhuriyet Deneyimleri Işığında Türkiye’de Cumhuriyet’in Kuruluşu

Authors : Belgin Tarhan

Pages : 272-283

Doi:10.32709/akusosbil.1334410

View : 67 | Download : 75

Publication Date : 2023-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Hanedanlığa dayalı teokratik bir devlete son vererek halk egemenliğini esas alan bir kuruluşa yönelmesi nedeniyle Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanı, modern toplumun ve siyasetin başlangıcıdır. Bu yönüyle Cumhuriyet’in kuruluşu, 18. yy. son çeyreğinde gerçekleşen Amerika ile Fransa’daki cumhuriyet deneyimlerini hatırlatmaktadır. Özgür ve eşit yurttaşlık talep eden toplumsal kesimler öncülüğünde başlayan değişim talebi, devrimlere ivme kazandırmış, ardından yazılı anayasaların rehberlik ettiği cumhuriyet idaresini getirmiştir. Eski düzeni yıkan devrimlere, insan hakları bildirgeleriyle biçimlenen modern anayasalar eşlik ettiği için Amerika ile Fransa’da cumhuriyetçi kurucu eylem, bir örnek teşkil etmektedir. Benzer bir değişim paradigması ve cumhuriyetçi öz, yirminci yüzyılın başlarında Türkiye’deki yeni siyasal rejim içinde söz konusudur. Bu çalışma, Türkiye’deki kurucu eylemi, Amerikan ve Fransız Devrimleri sonrasında geçilen cumhuriyet deneyimleri ışığında tartışmayı amaçlamaktadır. Geniş bir çerçeveye sahip konu, cumhuriyetçi siyasal katılım ilkesiyle sınırlandırılmaktadır. Bu izlek eşliğinde Amerika ile Fransa’da Cumhuriyet’in kurucu köklerine ilişkin bir çerçeve çizilmekte, Türkiye’deki cumhuriyetçi başlangıcı tahlil etmeye yönelik bir felsefi zemin inşa edilmektedir. Çalışma, Türkiye’de yeni devlet ve rejimin kuruluşunda demokratik bir cumhuriyetin potansiyelini ve imkanını soruşturmaktadır.
Keywords : Amerikan Devrimi ve Cumhuriyeti, Fransız Devrimi ve Cumhuriyeti, Türkiyede Cumhuriyet, siyasal katılım, siyasal muhalefet