Bir İstiklal Savaşı Filmi (Zafer Yollarında) Anlatısının Geleneksel Sinema Historiyografisinde İnşası ve Tarihî Hakikatler

Authors : Ismail Arda Odabaşi

Pages : 284-301

Doi:10.32709/akusosbil.1341699

View : 403 | Download : 190

Publication Date : 2023-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Ulusal bayramlarda televizyonlarda, Kurtuluş Savaşı belgesellerinde, internet ortamının değişik mecralarında İstiklal Savaşı içerikli sinema görüntülerine sık sık rastlanır. Milli Mücadele ve Cumhuriyet’in ilanı (1919-1923) sürecinde çeşitli kurum ve kuruluşlarca İstiklal Savaşı içerikli kurmaca olmayan (belge/aktüel/mizansen) filmler alındığı iyi bilinen bir olgudur. Ancak, üzerlerine ayrıntılı bilimsel çalışmalar yapılmadığı gibi, bu filmlerin tam bir envanteri dahi henüz çıkarılabilmiş değildir. Söz konusu filmler hakkında bildiklerimiz bugün hâlâ çok sınırlıdır. Dahası, Türkiye’de 1940’larda başlayan sinema tarihi literatüründe bu konu gayet karmaşık bir görünüm de arz etmektedir. Çok sınırlı kalmış olan bu literatüre, kısacık olmasına rağmen belirsizlikler, tutarsızlıklar ve hatalar hâkimdir. Söz konusu filmlerin en tanınmışlarından biri Zafer Yollarında ismini taşır ve okumakta olduğunuz makalenin odağında da bu sinema filmi bulunmaktadır. Makalenin biri sinema tarihine diğeri sinema tarihyazımına ilişkin iki temel amacı mevcuttur: Birincisi, yaklaşık seksen senedir hakkında neredeyse hiçbir yeni şey söylenemeyen Zafer Yollarında filmini birincil kaynakların ışığında aydınlatmak ve hakkındaki anlatıyı, içerdiği yanlışlardan arındırarak yeniden kurmak. İkincisi, Zafer Yollarında’ya ilişkin historiyografinin 1940’lardan günümüze izini sürerek sinema tarihi içinde spesifik bir anlatının inşa sürecinin bir anlamda anatomisini çıkarmak. Bu mikro takip ve analiz, Osmanlı/Türk erken dönem sinemasını konu edinen tarihyazımının genel (makro) bir manzarasını vermek bakımından bir model işlevi de görecektir.
Keywords : Sinema tarihi ve tarihyazımı, İstiklal Savaşı, Zafer Yollarında, Muhsin Ertuğrul, Fuat Uzkınay