Tarihi Konuların Öğretiminde Kullanılan Tarihsel Empatinin Felsefi Açıdan Temellendirilmesi

Authors : Sezgin Elbay

Pages : 434-449

Doi:10.32709/akusosbil.1130203

View : 51 | Download : 67

Publication Date : 2024-06-28

Article Type : Review Paper

Abstract :Tarihsel empati, tarihsel kişilik ve olayları dönemin şartlarına uygun olarak anlama yetisinin bir ürünü olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda birey, tarihsel empati aracılığıyla, tarihsel dönemlerde meydana gelen olay ve olgular ile kendisi arasındaki psikolojik ve tarihsel uzaklığı azaltmaya çalışmaktadır. Bunun bir sonucu olarak birey, tarihsel kişilikleri, dönemin bağlamsal koşullarına göre yargılamaktadır. Bu durum bireyin, zaman ve mekân bağlamında daha önce deneyimlemediği tarihsel bir dönemi var kılma ve duyumsama adına felsefi bir irdelemenin içerisinde olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla felsefi yansıma/ların tarihe içkin kılınması, tarih felsefeleri aracılığıyla olanaklı olmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, tarihsel empatinin tarih felsefeleri içerisindeki köklerini incelemek ve tarihsel empatiyi tarih felsefeleri açısından temellendirmektir. Buna dayalı olarak yaklaşık bir yüzyıldır incelenen, tartışılan ve kurgulanmaya çalışılan tarihsel empatinin felsefi temelinde hangi varsayımların yer aldığı sorusuna alanyazın bağlamında yanıt verilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tarihsel empatinin felsefi temellerini oluşturan tarih felsefeci/ekollerinin “Herder, Alman Tarih Okulu, Dilthey ve Collingwood” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca tarihsel empati de doğabilimsel yöntemle insani-toplumsal olayların anlaşılmasına karşı, insani-toplumsal olayların anlaşılmasında yorum-anlama-etkileşim, bir yöntem olarak benimsenmiştir. Zamanın ruhuna uygun olarak da bu insani-toplumsal olayların (kültür bilimleri ya da sosyal bilimler) arka planının dilbilimsel çalışmalarla çözümlenmesi önerilmiştir. Bu yöntemi Collingwood da izlemiştir. O, tarihsel kişilikleri duygusal yoldan da anlama ve hissetmeye çalışmış; bunun da adının tarihsel empati olduğunu ifade etmiştir.
Keywords : tarihsel empati, tarih felsefeleri, zaman ve mekan