Ahlak ve Milli İktisat Bağlamında Ziya Gökalp

Authors : Zafer Durdu

Pages : 41-50

Doi:10.32709/akusosbil.1563915

View : 4 | Download : 5

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Ziya Gökalp, konumu, kişiliği, çalışmaları ile Türkiye’de pek çok bakımdan öncüdür. Yaşadığı dönemde ülkenin siyasal, toplumsal ve ekonomik sorunlarını görebilmiş, ayrıca bu sorunlara sosyoloji bilimi aracılığıyla çözüm üretebileceğine inanmış, bu amaçla eserler kaleme almıştır. Gökalp, bu amaçlar doğrultusunda Fransız sosyolog Emile Durkheim’in sosyolojisini kendisine model almış, ancak sadece Durkheim ile sınırlı olmayan analizler geliştirmiştir. Dolayısıyla Gökalp, Durkheim gibi ahlak, dayanışma ve bütünleşme kavramlarına yönelmiş, çözülme ve dağılma süreci yaşayan ülkeyi yeni bir ahlak ile bütünleştirmeyi hedeflemiştir. 20. Yüzyıl Türkiye\\\'sinin ilk yıllarının koşulları düşünüldüğünde Gökalp, çağının pek çok aydını gibi, modernleşmek gerektiğini görmüş, yöntem olarak da Türkçülüğü merkeze almıştır. Gökalp, sosyolojisinde öncelikle sorunları tespit eder ve çağdaş Batı uygarlığı gibi bizim de milletleşmemiz gerektiğini düşünür. Türk kimliği etrafında yenilenmiş bir toplumsal yapı kurma düşüncesi onun sosyolojisinde baskındır. Gökalp yalnızca siyaset üzerine yazmamış, iktisadi alan ile ilgili de fikirler geliştirmiştir. Batı uygarlığının gücünün burjuvazi olduğunu ve sanayileşmenin önemini gören Gökalp, milli bir burjuvazi arayışındadır. Gökalp için Batı’daki gibi devrimci, sınıfsal çıkarlarının peşinden giden bir burjuvazi bize uygun değildir. O halde milli bir kimlik etrafında birleşmiş, milli ahlakla donanmış bir burjuvaya ihtiyaç vardır. Gökalp milli burjuvayı inşa ettikten sonra solidarizm temelli korporatist, devlete bağlı ancak kapitalist bir milli iktisadın bize uygun olacağını düşünür. Durkheim’in İşbölümü eserinin izleri olan iktisat görüşleri onu İngiliz liberal bireyciliğinden olduğu kadar Marxizmden de uzaklaştırmıştır. Gökalp’in ahlak ve dayanışma merkezli sosyolojisi ve iktisadi inkılap yolundaki görüşleri de göstermektedir ki Türkiye’de de milli bir sanayiye ihtiyaç vardır. Bu amaçla 1908 sonrasından itibaren hem İttihat Terakkicililer hem de Cumhuriyet’in kurucu kadrosu Türk ve Müslüman bir milli burjuva inşa etmeyi hedeflemiş, ancak bu burjuvanın devletle çatışmayan bir konumda olmasını hedeflemiştir.
Keywords : Ziya Gökalp, Milli İktisat, Solidarizm, Korporatizm