Tarihî Kaynaklar ile Mevcut Araştırmalara Göre Oğuz Adının Anlamı ve Kökenleri

Authors : Mevlüt Günler

Pages : 1993-2002

Doi:10.32709/akusosbil.1208413

View : 43 | Download : 66

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Oğuz Türkleri, Türk-İslam ve dünya tarihinde yaklaşık on asır boyunca siyasal, sosyal ve kültürel faaliyetleriyle dikkatleri çekmişlerdir. Oğuzlar, kurdukları Selçuklu Devletleri, Anadolu Beylikleri ve Osmanlı Devleti vasıtasıyla başta Anadolu, Ortadoğu ve Avrupa olmak üzere dünya tarihinde kalıcı izler bırakmışlardır. Bunun bir yansıması olarak da yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından farklı yönleriyle incelenmişlerdir. Bu bağlamda kurdukları devletler başta siyasi, askerî ve kültürel yönleri olmak üzere medeniyet mefhumu bağlamında da ele alınmıştır. Elde edilen bulgular ve uyandırdığı hayranlık kurucuları olan Oğuz Türklerinin kimliğinin tahlil ve tenkite tabi tutulmasına neden olmuştur. Araştırmalarda özellikle Oğuz toplumunun mahiyeti ile adının anlamı ve kökeni tartışılmıştır. Araştırmacıların ekseriyeti Oğuz adını dil açısından irdelerken bazıları da tarih bağlamında ele almış ve birbirinden farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. İleri sürülen ve genel kabul gören görüşlerden “kabileler” anlamlandırması dikkatleri çekmekle birlikte “nehir”, “boğa”, “lider” gibi anlamlandırmalar da ilgi uyandırmaktadır. Fakat öne sürülen bu görüşler dar manada doğru olarak kabul edilmesine rağmen geniş manada dünya medeniyetine yön vermiş olan Oğuzları, anlam ve köken olarak tanımlamakta kifayetsiz kalmaktadır. Bu nedenle de Oğuz adının anlamı ve kökeni tam anlamıyla açıklığa kavuşturulamadığı gibi ortak bir kanaatte de hemfikir olunamamıştır. Çalışmada Oğuz adı, tarih metodolojisi bağlamında mevcut lengüistik araştırmalar ve tarihî süreç ile dönem kaynakları kapsamında incelenmiş, yeni bir bakış açısıyla onun Türk adıyla özdeşliği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Oğuz, Oğuzlar, Selçuklular, Osmanlılar