Eğitim Bilimleri Makale Özetlerinin Sözbilimsel Yapısı, Kip ve Çatı Özellikleri/Rhetorical Structure, Tense and Voice Features of Article Abstracts in Educational Sciences

Authors : Dursun DEMİR

Pages : 183-202

Doi:10.19160/e-ijer.1037078

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalelerin başlıktan sonra ilk okunan kısımlarını oluşturan özetler farklı çalışmalara konu olmuştur; fakat sadece Türkçe makale özetlerini inceleme konusu yapan çalışma sayısı azdır. Bu çalışmanın amacı, eğitim bilimleri alanındaki araştırma makalesi özetlerinin sözbilimsel yapı analizini gerçekleştirmek ve aşamaların dil özelliklerini ortaya çıkarmaktır. Çalışmada incelenen 60 makale özeti, bu alandaki makalelerin yayımlandığı dört dergiden alınmıştır. Özetlerin incelenmesinde, Pho’nun (2008) Santos’tan (1996) uyarladığı model kullanılmıştır. Analizler sonucunda amaç, yöntem ve bulgular aşamalarının bütün özetlerde, giriş ve sonuç aşamalarının ise sırasıyla özetlerin %30 ve %58’inde yer aldığı, en uzun aşamanın bulgular olduğu görülmüştür. Giriş aşamasında şimdiki zaman (-mAktA) ve geniş zamanın, amaç aşamasında geçmiş zamanla geniş zamanın, diğer üç aşamada ise geçmiş zamanın daha çok tercih edildiği görülmektedir. Cümlelerin çatı özellikleri ile kipleri arasında yakın bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Geçmiş zaman cümleleri ağırlıklı olarak edilgen çatıda, şimdiki zaman (-mAktA) ve geniş zaman cümleleri ise ağırlıklı olarak etken çatıda kurulmuştur. Çalışmada ayrıca, aşamalardaki yaygın cümle kalıpları ve fiiller de ortaya çıkarılmış ve bazı fiillerin öncelendiği, araştırmacıların fiil tercihlerinin özeti meydana getiren aşamalarla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada tespit edilen özet metinlerin önemli özellikleri, akademik yazma derslerine dâhil edilerek öğrencilere özetlerin sözbilimsel yapıları hakkında bilgi verilmeli, aşamaların yaygın cümle kalıpları ve bu cümlelerin hangi fiillerle hangi kip ve çatıda kurulacağı öğretilmelidir. Mevcut çalışmanın, lisansüstü eğitimi almakta olan akademisyen adaylarına makale özeti yazma konusunda önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Sözbilimsel Yapı, Makale Özeti, Aşama, Kip, Çatı