İki Düzeyli Özbek Morfolojisi

Authors : Ahmet Eralp KÜÇÜK, Atakan KURT

Pages : 389-397

Doi:10.35234/fumbd.1035880

View : 11 | Download : 3

Publication Date : 2022-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Biçimbilimsel (morfolojik) belirsizlik giderme, sözdizimsel ayrıştırma ve makine çeviri sistemlerinin temelini oluşturan morfolojik analiz, doğal dil işlemedeki ana konulardan birisidir. İki düzeyli morfoloji, biçimbilimsel olarak karmaşık dillerin analizi ve üretimi için ilk genel model olarak bilinir. Bu makalede, Özbekçe’nin iki düzeyli morfolojik analizi, Nuve biçimbilimsel çözümleyici ile ayrıntılı olarak sunulmaktadır. Nuve, biçimbilimsel analiz için kullanılan açık kaynak kodlu bir kütüphanedir. Nuve Studio, www.nuvestudio.com internet adresinden erişilebilmekte olup, bu çalışma için geliştirilmiştir. Uygulama aşamasında, 30.000 kelime, kök kelime sözlüğü olarak kullanılmıştır. Çağdaş Özbekçe (yeni latin alfabesiyle) 26 iki düzeyli yazım (ortografik) kuralı ile tanımlanmıştır. Özbekçe kelime yapılarının biçim dizgeleri (morfotaktikleri) fiil ve isim paradigmaları için sonlu durum makineleri ile gösterilmiştir. Fonolojik ve morfolojik özel durumlar, kısıtlamalar ve istisnalar örneklerle verilmiştir. Bu çalışma, sözcüksel, morfolojik ve sözdizimsel açıdan birçok ortak yönü bulunan Özbekçe ile diğer Türk dilleri arasında, Özbekçe dil işleme ve morfoloji tabanlı makine çevirisi için öncü bir çalışma olacaktır.
Keywords : Özbek Morfolojisi, Doğal Dil İşleme, Hesaplamalı Dilbilim, Morfolojik Analiz, Ortografik Kurallar