ÇOCUK HAKLARINA YÖNELİK METİN DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Authors : Mehmet KAYGUSUZ

Pages : 53-81

Doi:10.31463/aicusbed.521814

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2019-04-25

Article Type : Other Papers

Abstract :Çocuk, insan haklarından faydalanma hakkı olan ancak bu durum yeterli görülmeyen, yetişkinden farklı ve özel ihtiyaçları olan birey, toplumun geleceğini inşa eden yapı taşı olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla modern dünyada milletler, çocuğa özel haklar tanımak ve bunları korumak için birtakım uluslararası girişimlerde bulunmakta, sözleşmeler imzalamaktadır. Çocuk eğitiminde son derece önemli bir yeri olan kitap, eğitim materyali gibi içeriğinde metin/ler bulunan yapıların çocuk haklarına yönelik hassasiyet taşıması ve buna uygun biçimde hazırlanması önem arz etmektedir. Metinlerin çocuk hakları açısından değerlendirmesine imkan sağlayacak bir ölçeğin bulunması da bir o kadar önemli görülmelidir. Bu tür değerlendirmeler arttıkça yayımlanan kitaplar, hazırlanan veya eğitim materyalleri için seçilen metinler çocuk haklarına yönelik olma hatta çocuk haklarının öğretilmesi bakımından daha zengin içeriklere sahip olacaklardır. Bu çalışma, Çocuk Haklarına Yönelik Metin Değerlendirme Ölçeği ’nin geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın yüzey geçerliği, kapsam geçerliği ve yapı geçerliği (pilot ve ana uygulama) için seçilmiş 4 farklı örneklemi bulunmaktadır. Yüzey geçerliği için uzmanlardan oluşan amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen araştırmacının da dâhil olduğu 3 kişilik bir örneklem grubu oluşturulmuştur. Kapsam geçerliği için kartopu yöntemiyle belirlenmiş 12 uzmanla çalışılmıştır. Yapı geçerliği çalışmasında, 120 kişiden oluşan pilot ve 510 kişiden oluşan ana uygulamalarda örneklem seçimi için tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma karma araştırma yöntemlerinden keşfedici desene göre yapılmıştır. Nitel veriler doküman incelemesi yolu ile toplanıp içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Nicel veriler ise tarama yöntemi ile toplanıp bir istatistik programı yardımı ile analiz edilmiştir. Ölçeğin kuramsal çerçevesi Birleşmiş Milletler Teşkilatı Çocuk Hakları Sözleşmesi ve bu sözleşmeye yapılan ek protokoller temel alınmak kaydıyla çocuk haklarına yönelik uluslararası alanda gerçekleştirilen girişimler, anlaşmalar, literatürde konu ile ilgili yapılan çalışmalar vasıtasıyla belirlenmiştir. 28 olumlu, 12 olumsuz toplam 40 maddeden oluşan 5’li Likert tipi ölçekten en düşük 40, en yüksek 200 puan alınabilmektedir. Ölçek, içerik ve yazar olmak üzere iki alt boyuta sahiptir. Ölçeğin alt boyutlarına ilişkin olarak Cronbach Alfa güvenirlik katsayısının yüksek olması ( yazar alt boyutu=0,822; içerik alt boyutu =0,834) alt boyutlarda yer alan maddelerin birbiri ile tutarlı olduğunu göstermektedir.  Ölçeğin tamamı için Cronbach Alpha değeri 0,90 olarak tespit edilmiştir ki bu da ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ölçekte faktör yük değeri 0,45’ten yüksek maddeler yer almaktadır. Güvenirlik ve geçerlik sonuçlarına bakıldığında geliştirilen ölçeğin metinlerin çocuk haklarına yönelik olma durumunun değerlendirilmesinde kullanılabileceği görülmektedir.
Keywords : ölçek geliştirme, güvenirlik, geçerlilik, çocuk hakları, metin değerlendirme ölçeği