TÜRKİYE TÜRKÇESİ DOĞU GRUBU AĞIZLARINDAKİ ALINTI KELİMELERDE DİL BENZEŞMESİ

Authors : Mesut KÜRÜM

Pages : 599-608

Doi:10.18069/firatsbed.1274903

View : 67 | Download : 76

Publication Date : 2023-05-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye Türkçesi ağızları, yapısında taşıdığı pek çok dil malzemesiyle Türkçenin henüz açıklığa kavuşturulamamış hususlarının tespitinde temel başvuru kaynaklarındandır. Bu nedenle Türkiye Türkçesi ağız araştırmaları, özellikle son zamanlarda Türkoloji çalışmalarının en fazla ilgi duyulan alanlarından biri olmuştur. Çalışmalarda Doğu, Batı ve Kuzeydoğu Grubu olmak üzere üç ana ağız grubuna ayrılan Türkiye Türkçesi ağızlarının bu üç ana ağız grubuna ayrılmasında fonetik, morfolojik ve söz varlığı gibi dil unsurlarındaki farklılıklar ölçü alınmış olup bunlardan biri de dil benzeşmesidir. Dil benzeşmesi, ilk yazılı belgelerimizden bugüne kadar Türk dilinin bütün dönemlerinde temel kaide olarak süregelmiştir. Bu durum sadece ölçünlü dilde değil, ağızlarda da kendisini kuvvetli bir şekilde hissettirmektedir. Öyle ki Türkçeye giren ve dil benzeşmesi kuralına aykırı olan alıntı kelimeler, ağızlarda çeşitli nedenlere bağlı olarak yapıca değişikliğe uğrayıp uyuma girmiştir. Bu uyum, Doğu Grubu ağızlarında çeşitli sebeplere bağlı olarak zaman zaman bozulsa da alıntı kelimelerde genellikle sağlam bir görünüm sergilemektedir. Alıntı kelimelerdeki uyum ise çoğunlukla gerileyici ve ilerleyici benzeştirmeyle ünlü incelmesi ve kalınlaşması şeklinde gerçekleşmektedir. Çalışmada; Kars, Gümüşhane, Erzurum, Erzincan, Elâzığ, Tunceli, Iğdır, Diyarbakır, Bayburt ve Van Gölü Kuzey Havzası ağızları üzerine yapılmış olan akademik çalışmalardaki örnekler ve değerlendirmeler esas alınarak alıntı kelimelerin dil benzeşmesi yönünden Doğu Grubu ağızlarındaki görünümü değerlendirilecektir.
Keywords : alıntı kelime, Doğu grubu ağızları, dil benzeşmesi, Türkiye Türkçesi ağızları