- Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Volume:35 Issue:1
- Orta Asya Şamanlarına Özgü Tedavi Sistemi: Hastalığı Göçürme
Orta Asya Şamanlarına Özgü Tedavi Sistemi: Hastalığı Göçürme
Authors : Esra Çam, Fuzuli Bayat
Pages : 25-34
Doi:10.18069/firatsbed.1465460
View : 152 | Download : 113
Publication Date : 2025-01-24
Article Type : Research Paper
Abstract :Şamanların; kozmik seyahat yapmak, gelecekten haber vermek, kehanette bulunmak, toplumsal ritüelleri icra etmek gibi işlevlerinin yanı sıra bir önemli işlevi de hastalıkları tedavi etmektir. Şamanların mitolojik ve dinsel içerikli iyileştirme yöntemleri kültürün kutsal çekirdeğini oluşturmakta ve seçilmişlerin bilgisi dahilinde gerçekleşmektedir. Uzun yıllar boyunca yapılan tedavi usulleri şamanlıkta sistemleştirilmiş; hastalığın kaynağı olarak genellikle ya insan bedenine yabancı bir ruhun yerleşmesi ya da travmatik bir olay sonucunda beden sağlığının korunması için önemli olan ruh kaybının yaşanması şeklinde belirlenmiştir. Enerjinin fazlalığı veya kaybı olarak da bilinen hastalık, ruhi-somatik ve fiziksel olarak iki türde değerlendirilmiş olup her biri için özel tedavi metotları hazırlanmıştır. Orta Asya’da -Türkler ve Türk şamanlığını yaşatan Tacikler kısmen de Araplar arasında- Bolşevik ihtilalinden sonra Sovyetlerin güçlenmesiyle geleneksel tedavi metotları arka plana itilmiş, komünist ideolojisine ters düştüğü gerekçesiyle geleneksel şaman tedavi sistemi kabullenilmemiştir. Sovyet rejimi, Orta Asya’da asırlarca devam eden şaman tedavi sistemini yasaklamaya çalışmıştır. Ancak Sovyetler Birliği’nin çökmesi sonucunda şaman tedavisi hızlı bir şekilde varlık göstermeye başlamış, eski geleneksel yöntemler yeni tekniklerin sentez edilmesiyle ivme kazanmıştır. Çalışmada, şamanik tıbbi-büyüsel pratiklerden biri olan göçürme yöntemi üzerinde durulmuş, ağırlıklı olarak Orta Asya halklarından Kazak, Kırgız, Uygur, Özbek ve Tacik şamanlarının tedavisi incelenmiştir. Bu yazıda, saha araştırmalarına dayanan metin merkezli çalışma metodu kullanılmıştır.Keywords : Şaman tedavisi, geleneksel halk hekimliği, somatik ve fiziksel hastalık, göçürme sistemi, tedavi seansları.