Ortaçağ Türk-İslam Devletlerine Ait Bağdaş Kurmuş İnsan Tasvirli Sikkeler

Authors : Emre Günay, Mesut Gül

Pages : 107-121

Doi:10.18069/firatsbed.1502875

View : 196 | Download : 139

Publication Date : 2025-01-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Ortaçağ Türk-İslam devletlerinde tahta çıkan hükümdarların hutbeden sonra ilk işi, sikke bastırmak olmuştur. Sikke darp ettirme hükümdarlığın tescil edilmesinde oldukça etkin olan maddi bir alamettir. Her ne kadar işlevsel olarak maddi boyutlu bir alamet gibiyse de sikkenin sembolik boyutunu göz ardı etmemek gerekir. Ortaçağ Türk-İslam devletlerinin sikkelerine bakıldığında simgesel açıdan anlam yüklü en önemli grubu bağdaş şemalı sikkelerin oluşturduğunu söylemek mümkündür. Ortaçağ Türk-İslam devletlerinin bastırdığı sikkeler içerisinde özel bir grubu temsil eden bağdaş kurmuş insan tasvirli sikkelerin kullanımına; Anadolu Selçuklu, Artuklu, Zengi, Begteginli ve Eyyübi devletleri ile Musul hükümdarlığında rastlanmaktadır. Sikkelerin üzerinde yer alan süslemeler, genel itibariyle siyasi, dini, kozmolojik ve astrolojik semboller taşıyan bezeme ögelerinden oluşmaktadır. Sikkelerdeki bu tezyinlerin Orta Asya Türk geleneklerinin ve Ortaçağ’ın politik anlayışının etkisinde geliştiğini belirtmek mümkündür. Süslemelerde dikkat çeken unsur kompozisyonların büyük oranda birbirine benzer üslup özelliklerine sahip olmasıdır. Yakın bir tipolojiye sahip bu sikkelerin 12. ve 13. yüzyıllarda geniş bir coğrafyada farklı Türk devletleri tarafından basılmasında etno-kültürel ortamın etkili olduğu düşünülmektedir.
Keywords : Ortaçağ, Türk-islam, Sikke, Bağdaş Oturma, TASVİR