Osmanlı Devleti’nde Veterinerlik Eğitimi: Halkalı Ziraat Ve Baytar Mektebi’nin Kuruluşu

Authors : Hacer Yılmaz, Nursel Aksın

Pages : 223-234

Doi:10.18069/firatsbed.1560025

View : 89 | Download : 77

Publication Date : 2025-01-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale 1891 yılında kurulan Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi’ni konu edinmektedir. Veteriner hekimlik, Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından itibaren varlığı bilinen önemli bir meslektir. Osmanlı ekonomisinde tarımın temel geçim kaynağı olması, hayvanlardan gerek zirai faaliyetlerde gerekse ulaşım, beslenme gibi çeşitli alanlarda istifade edilmesi nedeniyle hayvan sağlığı, ekonomik bir gereklilik olmuştur. Bir diğer gereklilik ise, hayvanların ülke güvenliği ve savaş sahasındaki etkin rolünden kaynaklı askeridir. Osmanlı ordusunda atların yaygın kullanımı, hayvan sağlığında uzman kişilere ihtiyacı doğurmuştur. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla kadar veterinerlik mesleği eğitim kurumlarından ziyade, Baytarnâme eserlerinden ve usta çırak ilişkisiyle aktarılmaktadır. Bu dönemde Osmanlı topraklarında görev yapan yalnızca 8 veteriner hekim bulunmaktadır. Söz konusu yüzyıl ile birlikte başlangıçta askeri ihtiyacı karşılamak üzere, mesleki eğitim veren veteriner okulları açılmaya başlamıştır. Okula rol model olarak, dünyada ilk veteriner okulunun açıldığı Fransa örnek alınmıştır. Veteriner hekimliğin kısa bir tarihi ile başlayacak olan çalışmamızda, Osmanlı Devleti’nde veterinerlik eğitiminin tarihsel sürecine yer verilecektir. Nitekim bilim dünyasının temel taşlarından biri olan veteriner hekimlik mesleğinin Osmanlı eğitim sistemindeki yerini incelemek, Türk veteriner biliminin modernleşme teşebbüslerinin alt yapısını ortaya çıkarmaktadır. Türk veteriner hekimliği tarihinde eğitimin önemine yer vermek üzere yola çıkılan bu çalışmada; Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi’nin kuruluş süreci, işleyişi ve müfredatını, Osmanlı arşiv belgelerinden edindiğimiz bilgilerin ışığında değerlendireceğiz.
Keywords : Osmanlı Devleti, Eğitim, Veteriner Hekimlik, hayvan sağlığı, halkalı ziraat ve baytar mektebi