ÇOKLUK VE GERÇEKLİK: WILLIAM JAMES’İN MONİZM ELEŞTİRİSİ ÜZERİNE DELEUZECÜ BİR OKUMA

Authors : Emre ÖZTÜRK

Pages : 77-96

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2019-05-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Gilles Deleuze ve William James, canlılığın, farkın, hayatın ve çokluğun düşünürleridir. Deleuze’ün eserleri, farklı odak noktaları üzerinde, Deleuze ve pragmatizm arasında çeşitli birliktelikler kurulabileceğini gösteren işaretlerle doludur. Özellikle de donuk, durağan, sıradanlaştırıcı, ebedi ve değişmez bir hakikat arayışı karşısında, “gerçekliğin farklılığı”nı deneyimleyen bir “çokluk” fikrinde, her iki felsefenin önemli ölçüde uzlaştığı görülür. Bu yazıda, Deleuze’un “çokluk” merkezli düşünce dünyası ile, James’in “anti-monist” imgelemi arasında bir mukayese sunulmaktadır. Öncelikle James’in “plastik” dünyası üzerinden gerçekliği kavrayış tarzı ele alınmakta, ardından çokluğu esas alan radikal empirizmi deneyimin farklılaştıran niteliğine dokunan yönleriyle tartışılmaktadır. Son olarak monizm eleştirisi üzerinden James’in çoklu ve akış halindeki dünya görüşünün monist (ve özellikle de Hegelci) dünya görüşü karşısındaki savunusu ele alınmaktadır. Her üç başlık, James’in Deleuze’e uzanan yönlerini öne çıkaran unsurlarıyla sergilenmektedir.
Keywords : William James, Gilles Deleuze, Çokluk, Gerçeklik, Anti monizm