KURAMDAN BAĞIMSIZ GÖZLEM VE DENEY DİLİ OLANAKLI MIDIR?

Authors : Talip KABADAYI

Pages : 29-43

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2006-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilim tarihini ve bilim etkinliğinin başka yönlerinin olduğunu hesaba katmayan pozitivizmin aksine, Pierre Duhem, Émile Meyerson, Alexandre Koyré ve Thomas Kuhn gibi önemli bilim tarihçileri ve filozofları, bilim tarihindeki önemli keşif ve gelişmeleri pozitivist olmayan bir tutumla ele alırlar. Bu düşünürler, bilimsel etkinlik kuramsal bir etkinliktir; kuramsal etkinlik olguları belirler savlarıyla, kuram yüklü gözlem ve deneyi savunurlar ve kuramlara bir sözlük işlevi yüklerler. Hatta kuram sadece önce gelmekle kalmaz, gözlem ve deneyin yapısını da belirler. Şu halde, bilim yapılırken ilkin kendisine dayanılan bir ontoloji ya da evren tasarımı vardır; bundan dolayıdır ki, bilim tarihinde değişik dönemlerde başka başka bilim tasarımları olmuştur. Bu bildiri de pozitivist hareketin etkisini yitirmesi yönünde özellikle çaba gösteren Koyré, Meyerson ve Kuhn’un öne sürdüğü “kuramdan bağımsız gözlem ve deney dilinin olanaksız olduğuna” ilişkin fikir ve argümanlarının en temelde Duhem’e düşülen bir dipnottan başka bir şey olmadıkları gösterilmeye çalışılacaktır
Keywords : Kuram, gözlem, deney, pozitivizm, ontoloji, bilim tarihi