FREUD VE HEİDEGGER'DE KAYNAĞA DÖNÜŞ TEMASI

Authors : Ahmet Cüneyt GÜLTEKİN

Pages : 561-576

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2021-05-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaynak/başlangıç teması çerçevesinde Freud ve Heidegger’in ortaya koyduğu düşünce çizgisi takip edilecek ve her iki düşünürde bulunan yakın düşünsel çabalar bu izlek doğrultusunda incelenecek ve aralarındaki bağlantılar gösterilecektir. Başlangıçla bağlantılı olarak, Freud dürtü kuramında organik dünyada ölüm dürtüsüne nihai bir işlev yüklemiştir. Bu konumlandırma yalnızca biyolojik olarak değil, psişik yaşam ve metafizik bir boyutta da söz konusudur. Ölüm dürtüsü ise metapsikolojinin kilit kavramı olan ‘yineleme zorlantısı’ terimini karşımıza çıkarır. Dürtülerin temel bir karakterini ifade eden ‘yineleme zorlantısı’, özellikle de ölüm dürtüsünün işleyiş biçimini ortaya koyuyor gibi görünmektedir. Dolayısıyla dürtüsel olanla ve ‘haz ilkesinin ötesinde’ olanın ne olduğunun soruşturulmasıyla bağlantılıdır. Bu bağlamda tüm yaşamın bir ölüm hedefine yöneldiği, hatta kilitlendiği sorunsalı hem bilinç hem de bilinçdışı bağlamda incelenir. Her zaman için bir önceki duruma, nihai olarak ise cansız olana geri dönüş dürtüsü, yineleme zorlantısı’nın kaynağı travmatik yoldan araması olarak ifade edilebilir. Heidegger ise yeni bir başlangıç peşinde kökensel bir düşünmeye geçiş için bir sıçrama yapılması gerektiğini ortaya koyar. Yalnız bu sıçrama için bir hazırlık sürecine, bir uyumlanma ya da kilitlenme diyebileceğimiz bir motife ihtiyaç duyulmaktadır. Heidegger düşünürü harekete geçirecek ve var-lığın kendisini açmasına/sahiplenmesine izin verecek bir kökensel kilitlenmeden söz eder. Dehşet, kararlılık ve çekinme (huşu) olarak bu temel uyumlanmalar, kökensel düşünmeye yönelimler olarak anlaşılabilir. Bu uyumlanmalar, Freud’un belirlediği dürtüsel yineleme süreçleriyle başlangıca geri dönme izleği boyunca, olagelme olarak yaşamın tarihsel kökenine giden yola saplanmayı sağlayan dehşetin yol açtığı travmaya benzer bir kilitlenme durumunu betimlemektedir. Bu çerçevede Heidegger’in ortaya koyduğu sarsıcı düşünme deneyimi, organizmaların kendine özgü yollardan kilitlendiği ölüme doğru olma ve söz konusu ölüm dürtüsünün anlamlandırılması çabası olarak okunabilir. Her iki düşünce çizgisinde de bulunan başlangıç ve kaynak temaları çerçevesinde Freud’un yineleme zorlantısı deneyimi ve Heidegger’in ortaya koyduğu kökensel kilitlenme yönelimi yakınlık içinde durmaktadır.
Keywords : Kaynak başlangıç, Yineleme zorlantısı, Ölüm dürtüsü, Kökensel kilitlenme, Olagelme, Dehşet