SCHELLİNG’İN FELSEFENİN İLK İLKESİ OLARAK BEN YA DA İNSAN BİLGİSİNDEKİ KOŞULSUZ ÜZERİNE ADLI ESERİNDEKİ SPİNOZA OKUMASI

Authors : Oya BEKTAŞ

Pages : 379-397

Doi:10.53844/flsf.1061970

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2022-05-21

Article Type : Research Paper

Abstract :SSpinoza, Alman düşünce geleneğine ve özel olarak da Alman İdealizmine muazzam etkileri olan filozofların başında gelmektedir. Kant’ın eleştiri süzgecinden geçirdiği Spinoza, Alman idealistleri tarafından yeni bir okumaya tabi tutulmuş, hatta bu okumalar sayesinde ortaya yeni bir Spinoza imgesi çıkmıştır. Bunlar arasında Schelling’in Spinoza okumasının şüphesiz ayrı bir yeri vardır. Onun pek çok eserine damga vuran Spinoza okumaları bir yandan Spinoza’nın nasıl anlaşılması gerektiğine alternatif sunarken bir yandan da Schelling’in kendi felsefesini şekillendirmesinde önemli bir rol oynar. Schelling’in Spinoza ile bağları her bir döneminde ve her bir eserinde kendine özgü bir biçimde şekillenir. Örneğin erken dönem çalışmalarında onun temel probleminin kabaca felsefenin ilk ilkesini bulmak olduğu dikkate alındığında, Spinoza ile etkileşimini belirleyenin de bu problem olduğu görülür. Söz konusu problem bağlamında Schelling’in düşüncesinde açık bir biçimde görülen Spinoza etkisi “Felsefenin İlk ilkesi Olarak Ben ya da İnsan Bilgisindeki Koşulsuz Üzerine” adlı eserinde giderek derinleşir. Schelling’in sözü edilen eserde Spinoza’nın töze atfettiği pek çok niteliği Ben’in özsel niteliği olarak sunması, bunu yaparken Spinoza’nın içkinlik düşüncesine, özgürlük düşüncesine ve entelektüel sezgiye yüklediği anlama başvurması pek çok noktada ondan ne kadar etkilendiğini gösterir. Ancak dikkatli bir inceleme, Spinoza’dan aldığı tüm bu etkilere rağmen Schelling’in tam anlamıyla bir Spinozacı olmadığını da açığa çıkarır. Bu bağlamda sözü edilen çalışma Spinoza’nın Schelling’in düşünsel yolculuğuna nasıl eşlik ettiğini anlamak açısından analiz edilmeye değerdir.
Keywords : Spinoza, Schelling, Ben, Panteizm Tartışması, özgürlük