LUDWIG WITTGENSTEIN’IN “SİNEK ŞİŞESİNDEKİ SİNEK” METAFORUNA DAİR

Authors : Erdinç YÜCEL, Hasan YILMAZ

Pages : 329-342

Doi:10.53844/flsf.1074945

View : 15 | Download : 5

Publication Date : 2022-05-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Ludwig Wittgenstein, dil felsefesinin akış yönünü iki kez değiştirmeyi başaran önemli bir filozof olarak bilinmektedir. Wittgenstein’ın dil felsefesi alanında yarattığı ilk etkisi, erken dönemine ait olan ve sağlığında neşredilen “Tractatus Logico-Philosophicus” adlı eseriyle olmuştur. Alana yaptığı ikinci önemli etkisi, geç dönemine ait olan ve ölümünden iki sene sonra yayımlanan “Philosophische Untersuchungen” (Felsefi Soruşturmalar) isimli eseriyle gerçekleşmiştir. O, bu eserinde “Felsefedeki hedefin nedir?” diye sorar ve kendi sorusunu şöyle cevaplar: “Sineğe, sinek şişesinden çıkış yolunu göstermek” (Philosophische Untersuchungen §309). Wittgenstein’ın bu metaforu literatürde değişik şekillerde yorumlanmıştır. Metaforda geçen “Fliegenglas” kelimesi genellikle “şişe”, “kavanoz” vs. gibi kelimelerle karşılanmaya çalışıldığından Wittgenstein’ın ortaya koyduğu izahatın anlaşılması zorlaşmaktadır zira sıradan bir şişeden ya da kavanozdan sineğin kurtulması birkaç deneme ile mümkündür. Oysa “Fliegenglas” diye adlandırılan “sinek şişesi”nin özel yapısı bilinmeden Wittgenstein’ın izahatının tam manasıyla anlaşılması güçleşmektedir. Böyle bir şişenin içerisine giren ve alt tarafındaki açıklığı fark edemediği için buradan bir daha dışarıya çıkamayan sineğin yardıma ihtiyacı olduğu kesindir. Wittgenstein’a göre zaten insan da dilinin/düşüncelerinin sınırlarını fark edemediği için adeta camdan bir şişenin içerisinde hapsolmuştur. Tıpkı bir sineğin, sinek şişesinin içerisinde camdan çeperi fark edememesinden dolayı hapsolduğu gibi. Bu durumda var olan çıkış yolunu göstermek ve böylece bu problemi çözmek elbette yine filozofa düşmektedir.
Keywords : Wittgenstein, dil, dil felsefesi, metafor, şişedeki sinek