YENİ ÇAĞ BİLGİ FELSEFESİNDE DOĞAL DİLLERİN ELEŞTİRİSİ VE EVRENSEL DİL TASARIMI

Authors : Başak Aray

Pages : 1-23

Doi:10.53844/flsf.1398756

View : 161 | Download : 101

Publication Date : 2024-05-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeni Çağ Avrupa’sında Kraliyet Derneği’nin kuruluşuyla birlikte modern bilimin oluşumunu takiben pek çok yapma dil boy göstermiştir. Bu diller, konuşulmakta olan dillerin bilişsel sınırlarını aşmak amacıyla modern bilimin verileri doğrultusunda dünyayı doğru bir biçimde yansıtacak bir araç olarak tasarlanmıştır. Kavramlarımızın yapısıyla uyumluluk ilkesi üzerine kurulu bu diller, böylelikle bilginin ilerlemesine hizmet etme iddiasındaydı. Felsefi dillerin tasarımı modern epistemolojide hem akılcı hem deneyci geleneğin benimsediği temelci bilgi anlayışına uygun olarak sınırlı sayıda bir ilksel kavramlar temelinde tutarlı ve sistematik bir mantıksal çıkarım zinciri aracılığıyla kavramlarımızın tamamını şeffaf bir bütün içinde düzenleyecek biçimde yapılmıştır. Yeni Çağ’da dil inşası çalışmaları dönemin Aristoteles metafiziğinin izlerini taşıyan taksonomik düşüncesinden etkilenmiştir. Rönesans ve modern bilimin ortaya çıkışının etkisiyle bu diller geleneksel dillerin yanıltıcı etkisine panzehir ve doğanın bilimsel kavrayışını ifade etmek üzere güncel bir araç olarak düşünülmüştür. Ampiristler dile, soyutlayıcı etkisi zihni deneyimin temel gerçekliğinden uzaklaştırarak yanılgılara sürüklediği gerekçesiyle kuşkuyla yaklaşırken rasyonalistler de matematiksel yöntemin mantıksal bütünlüğünü örnek alacak bir rasyonel dil üzerine düşünmüşlerdir. Yeni Çağ bilgi felsefesinde doğal dillere yönelik bu ortak kuşkuculuk gerçekliği olduğu şekliyle anlamaya yönelen yapma dil projelerine zemin hazırlamıştır.
Keywords : dil planlaması, dil felsefesi, Yeni Çağ felsefesi, evrensel dil, felsefi diller, ideal dil