Organlar Dile Gelince: İbrani ve Türk Edebiyatlarında Organların Münazarası ve Receb Vahyî’nin Münâzara-i A‘zâ-yı Beşer’i

Authors : Şeyma BENLİ

Pages : 251-284

Doi:10.16947/fsmia.582336

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2019-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya edebiyatında organların kişileştirilerek birbirleriyle tartıştırıldığı pek çok metin bulunmaktadır. Bunların içerisinde organların birbirlerine karşı mutlak üstünlük iddiasında bulunmalarını işleyen, üçü İbranice, biri Türkçe olmak üzere toplam dört eser mevcuttur. Birincisi M.S. IX-XI. yüzyıllar arasında yazılmış olan Midraş Tehillim’de anlatılan bir hikâyede geçmektedir. Diğer iki İbranice örnek İspanya’da, XII. yüzyılda Abraham İbn Ezra (ö. 1164) ve XV. yüzyılda Yom Tov Soriano tarafından yazıldı. Dördüncüsü ise bir Osmanlı askeri olan Receb Vahyî (ö. 1923) tarafından Münâzara-i A‘zâ-yı Beşer adıyla, önce Tercümân-ı Hakîkat ve Servet-i Fünûn’un ortaklaşa çıkardığı özel bir sayıda (1895/6), ardından Cerîde-i Sûfiyye’de yayımlandı (1914). Bu makalede öncelikle, organların kişileştirilmesi fikrinin kaynağı olması muhtemel fabllar incelendi. Daha sonra münazaralar tanıtılıp şekil ve muhteva açısından birbirleriyle mukayese edildi. Bu mukayesenin ardından, içlerinden şimdiye kadar yayımlanmamış olan Receb Vahyî’nin münazarası neşredildi. Yapılan incelemeler neticesinde, edebî eserlerin telif sebeplerinin özgünlüğe ulaşmada önemli bir unsur olduğu anlaşıldı. Aynı temayı işleyen eserler içerisinde farklı gayelerle yazılmış eserlerin orijinalliği nasıl yakalayabildiği, bunun yanı sıra aynı gayelerle yazılmış eserlerin farklı dil, din ve kültür havzalarında telif edilmiş olmalarına rağmen birbirlerine nasıl benzeyebildiği bu dört metin üzerinden açıklandı.
Keywords : Receb Vahyî, Yom Tov Soriano, Abraham İbn Ezra, Midraş Tehillim, münazara, organ