Nasihatnâme’den Talimatnâme’ye: Damad/Şehid Ali Paşa ve Devlet Görevlilerine Dair Yazılı Emirleri

Authors : Abdülkadir ÖZCAN, Nurten SEVİNÇ

Pages : 449-503

Doi:10.16947/fsmia.582415

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2019-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Karlofça Antlaşması’yla önemli topraklar kaybeden Osmanlı Devleti buraları geri alabilmek için karşı atağa geçmekte gecikmedi. 1711 yılında Ruslarla Prut savaşı yapıldı. 1715’te Venediklilerle savaşıldı ve Mora geri alındı. Bu ikinci seferin ve zaferin başkumandanı Veziriazam Damat Ali Paşa idi. Avusturyalılara kaptırılan yerleri de geri almak için 1716 yılında sefere çıkan Ali Paşa Varadin’de yenildi ve şehid oldu. Venedik ve Avusturyalılara karşı yaptığı savaşların yanı sıra, dâhilde de devleti düzene sokmaya çalışan Ali Paşa’nın, vefatına yakın devlet görevlilerinin işlerinde nasıl hareket edeceklerine dair hazırlattığı Talimatnâme, türünün tipik bir örneğidir. Bilindiği gibi devlet idaresindeki bozukluklara paralel olarak XVI. yüzyıl ortalarından itibaren nasihatnâme veya siyasetnâme türü eserler ortaya çıkmıştır. XVII. yüzyılda sayıları artan bu türün son örnekleri XVIII. yüzyılda kaleme alınmıştır. Sunulan makalemizde, Şehid Ali Paşa tarafından dönemin defterdarlarından Sarı Mehmed Paşa’ya hazırlattırılan Talimatnâme’nin niteliği, mevcut nüshaları, üzerinde yapılan çalışmalar, muhtevası ve devlet görevlilerine verilen öğütlerin nasıl emir haline getirildiği üzerinde durulmuş ve sonunda metnin el yazması sureti verilmiştir.
Keywords : Ali Paşa, Venedik, Mora, Avusturya, Nasihatnâme, Talimatnâme