XIX. Yüzyılda Osmanlı Toplumunda Aşiretler ve Hukuk: Urfa Örneği

Authors : Mehmet Nuri ŞANDA

Pages : 239-262

Doi:10.16947/fsmia.1225612

View : 5 | Download : 14

Publication Date : 2022-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Aşiretler, kendi aralarında asayiş ve düzeni sağlamak, konargöçer hayatta karşılaştıkları sorunların üstesinden gelmek, diğer aşiretlerle ve devletle olan ilişkilerini düzenlemek gayesiyle genellikle şer’i hukuka ve merkezi idarenin koyduğu yazılı kanunlara ters düşmeden bazı sözlü kurallar benimsemişlerdir. Töre olarak da adlandırılan bu sözlü kurallar kaynağını aşiretlerin örf ve adetlerinden almaktadır. Töreler idari, ekonomik, hukuki ve sosyal alanlarda birçok düzenlemeyi kapsamaktadır. Bu araştırmada X IX. yüzyılda Urfa sancağındaki aşiretlerin evlenme, boşanma, miras, borç, yağma ve gasp gibi konularda uyguladığı sözlü ve yazılı kurallar üzerinde durulacaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel araştırma yöntemi, örnekleme yöntemi ve doküman-içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırma yönteminde, araştırılan konu hakkında tespit edilen problemlere güvenilir ve somut çözümler sunmak için titiz bir şekilde belgelerin toplanması, dikkatli bir şekilde çözümlenmesi ve yorumlanarak analiz edilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda Osmanlı arşiv belgeleri, şer‘iyye sicilleri, salnâmeler ve araştırma-inceleme eserlerde aşiretlerin gelenek ve görenekleriyle ilgili bölümler tespit edilmiş, bu bölümler dikkatli bir şekilde çözümlendikten sonra analiz edilerek bilim dünyasının hizmetine sunulmuştur. Literatürde Urfa’daki aşiretler hakkında bazı tez ve araştırmaların yapılmış olduğu görülse de bu araştırmalarda önemli bazı arşiv belgelerinin kullanılmadığı tespit edilmiştir. Bu arşiv belgelerinin alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Osmanlı, toplum, Urfa, aşiret, örf ve adetler, Ottoman, society, tribe, customs and traditions