Hamdım, Piştim, Yandım: Kaza Kadılığından Anadolu Serdarlığına Karamânî Nuh Paşa’nın Serencâmı (1576-1606)

Authors : Emirhan Özçelik

Pages : 119-151

Doi:10.16947/fsmia.1408461

View : 40 | Download : 89

Publication Date : 2023-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı İmparatorluğu doğuda ve batıda girdiği uzun savaşların neticesinde askerî, iktisadî ve idarî olarak köklü değişimler geçirmişti. Eyaletlerin yönetimi ve beylerbeylerinin tayin usulleri de dönemin şartlarına uygun olarak değişim göstermişti. Bu çalışmanın konusu olan Karamânî Nuh Paşa, taşra memuriyetlerinden yüksek mevkilere geçişin azaldığı bir dönemde, Karaman’da kaza kadılığı ile başlayan siyasi hayatını, Celâlîlere karşı savaşan ordunun serdarlığını yaparak tamamlamıştı. Nuh Paşa’nın ilmiyeden askeriyenin yüksek mevkilerine ulaşabilmesinde, Karaman başta olmak üzere birçok doğu eyaletinin malî meseleleriyle ilgilenip tecrübe kazanması birinci etkendi. Bu sayede kadılıktan mal defterdarlığına terfi edebilen Nuh Paşa, uzun savaşlar sebebiyle devletin nakdî gelire ihtiyaç duyduğu bu dönemde eyaletlerin gelirlerini tahsil etme ve merkeze hazine gönderme başarılarıyla öne çıkmıştı. Eyaletlerin maddî kaynaklarının idaresinin önem kazanmasına mukabil birçok mal defterdarı ve baş-defterdar gibi Nuh Paşa da beylerbeyi tayin edilmişti. Malî tecrübeleriyle bu mevkilere yükselen Nuh Paşa, ömrünün son döneminde memleketi Karaman’da fitillenen Celâlî isyanlarının yerelle ilişkileri güçlü devlet adamlarına olan ihtiyacının etkisiyle kalemiyeden seyfiyeye geçiş yapmıştı. Böylece eyalet muhafızlığı, Karaman beylerbeyi payesiyle Habsburg seferlerine katılmış ve en sonunda Celâlîlerle savaşan ordunun serdarlığıyla başarılı bir askerî kariyere de sahip olabilmişti.
Keywords : Karamânî Nuh Paşa, mal defterdarlığı, anadolu serdarlığı, celâlîler