Gaslighting Olgusunun Sosyodemografik Faktörler ve Kişilik Eğilimleri Bağlamında İncelenmesi

Authors : Beyza Çabuk, Filiz Kumova

Pages : 211-238

Doi:10.16947/fsmia.1499506

View : 27 | Download : 116

Publication Date : 2024-06-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı, romantik ilişkilerde bir duygusal manipülasyon türü olan “gaslighting” ile demografik faktörler ve kişilik özelliklerinin ilişkisini inceleyen çalışmalar hakkında geleneksel bir derleme yapmaktır. Anahtar kelimeler, (gaslighting) AND (personality) AND (“romantic relations” OR “intimate partnership”); (gaslighting) AND (kişilik) AND (“romantik ilişkiler” OR “yakın ilişkiler”) olarak belirlenmiş olup, 2000-2023 yılları arasında yayınlanmış araştırmalar “Science Direct”, “Google Scholar”, “Medline”, “PubMed”, “YÖK Tez Merkezi” ve “Web of Science” veri tabanlarında taranmıştır. Tarama sonucunda, bu derlemeye toplam 15 çalışma dâhil edilmiştir. Sosyodemografik özelliklere ilişkin bulgular bir arada incelendiğinde, konuya ilişkin gelecekte daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir. Bunun yanı sıra gaslighting uygulayan ve buna maruz kalanların cinsiyetlerinden çok, cinsiyet stereotiplerine toplumsal olarak atfedilen güç eksenli özelliklerin gaslighting uygulama ve buna maruz kalma ile daha yakından ilişkili olabileceği düşünülmüştür. Bahse konu olasılık dolaylı yoldan, ilişkideki güç dengesi- gaslighting ilişkisine dair kısıtlı araştırma bulguları ile de uyumludur. Alanyazında kişilik özellikleri ile gaslighting davranışı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların, Karanlık Üçlü/Dörtlü özelliklerine odaklananlar hariç, birbirlerinden farklı kişilik özelliklerine odaklandığı görülmüştür. Gelecekte genel olarak hem mevcutta kısıtlı sayıda çalışılmış olan hem de henüz çalışılmamış olmakla birlikte gaslighting ile ilişkili olabilecek kişilik özelliklerine odaklanan farklı araştırmaların yapılmasının, kişilik eğilimleri-gaslighting ilişkisine dair daha kesin bir resim sunulmasını sağlamak açısından faydalı olacağı düşünülmüştür.
Keywords : Gaslighting, psikolojik manipülasyon, duygusal manipülasyon, kişilik