İklim Değişikliği ve Göç: Oğuzların Mâverâünnehir ve İran’a Göçleri

Authors : Esin Küçükbekir, Naser Sedghi

Pages : 225-240

Doi:10.16947/fsmia.1609848

View : 81 | Download : 62

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Oğuzların Mâverâünnehir’e göç sebepleri, siyasi tarih anlatılarında genellikle Oğuz Yabgusu ile aralarındaki siyasi çekişme olarak belirtilir. Bunun yanı sıra, göçün sebepleri arasında otlak yetersizliği ve yer darlığı da önemli rol oynar. Ancak, siyasi çekişmeler genellikle öne çıkarılırken, otlak yetersizliğinin tam olarak iklim kaynaklı mı olduğu konusunda net bilgiler bulunmamaktadır. Bu makalede, Oğuz Türklerinin göçü konusunda bazı araştırmacılar arasındaki tartışmalar ele alınmakta ve bu göç olayında iklim değişikliğinin rolü olup olmadığını tartışan bahse konu araştırmacıların argümanları incelenmektedir. Bazı tarihçiler Oğuz göçlerinin öncelikli olarak iklim faktörüyle tetiklendiğini savunmaktadırlar. Bu görüşe göre, Orta Asya’daki önemli iklim değişiklikleri, Oğuzları daha yaşanabilir bölgelere, yani Mâverâünnehir ve İran’a göç etmeye zorlamıştır. Diğer taraftan bazı tarihçiler ise bu görüşü reddederek göçleri siyasi ve insan faktörüne, örneğin çatışmalara, istilalara ve dönemin sosyo-ekonomik koşullarına bağlamaktadır. Bu makalenin temel amacı, kesin bir yanıt vermek yerine, Oğuz göçü bağlamında iklimin tarihi göçler üzerindeki potansiyel etkisine dikkat çekmektir. Tarihi kaynakların sınırlamaları ve bu kaynakların detaylı bir şekilde incelenmemesi nedeniyle, bu makale tartışmayı kesin olarak çözmeyi hedeflememektedir. Bunun yerine, iklimin tarih araştırmalarında siyasi ve ekonomik unsurların yanı sıra önemli bir faktör olarak ele alınması gerektiği ve göçün nedenleri arasında iklimin daha belirgin bir argüman olarak sunulması amaçlanmaktadır.
Keywords : Göç, iklim değişikliği, Oğuzlar, Mâverâünnehir, İran