Me‘âric Sûresinin Belâgat İlmi Açısından Tahlili

Authors : Abdullah Gümüşsoy

Pages : 353-376

Doi:10.16947/fsmia.1609872

View : 41 | Download : 62

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Mukteza-yı hale uygun, yani yerinde ve miktarınca etkili söz söyleme sanatı olarak özetlenebilecek olan belâgat ve bu ilme dair sanatlar Arap dilinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Belâgat sanatlarının en seçkin örneklerini, lafızlarındaki ahenk, sadelik, insicam ve muhataplarını etkilemedeki gücü yönüyle eşsiz bir kelam olan Kur’an-ı Kerim’de bolca görmek mümkündür. Bu konu ile ilgili sûrelerin belâgat yönünü inceleyen akademik çalışmalar bulunmakla birlikte Me‘âric sûresini ele alan müstakil bir çalışmaya rastlanılamamış olması hasebiyle bu çalışmada, alanda yapılacak araştırmalara katkı sunması amacıyla Me‘âric sûresi belâgat özellikleri yönüyle tahlil edilmeye çalışılmıştır. Makale, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde belâgat kavramı ve belâgat ilmine dair ilgili kavramlar hakkında özet bilgiler ile Me‘âric sûresi hakkında genel bilgiler sunulacaktır. Birinci bölümde sûrede geçen bedî‘ ilmi belâgat sanatları, ikinci bölümde beyan ilmi belâgat sanatlarının tespit ve tahlili yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise sûrede geçen me‘âni ilmi edebî sanatları ele alınmıştır. Çalışmada sûrenin tümüyle tercüme veya tefsiri yapılmamış, ayetlerin edebî sanatlar açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşma noktasında belâgat ve tefsir ilmi kaynaklarına müracaat edilerek lügâtlardan istifade edilmiştir. Araştırmaya konu olan Me‘âric sûresinde mana yönüyle her biri ifadeye zenginlik katan edebî sanatlardan yoğun bir şekilde istifade edildiği görülmüştür. Mekkî sûrelerin genelinde verilmek istenen tevhit, risâlet ve ahiret inancı gibi temel konuların muhataplara etkileyici bir üslupla izahı noktasından hareket edildiği düşünülmektedir. Me‘âric sûresinin ayetlerinin edebi sanatlar yönüyle tahlil edilmesi neticesinde sûrede kullanım yoğunluğu sırasına göre seci‘, cinâs, muvâzene, tıbâk, mukâbele, teşbih, kinâye, istifham ve itnâb sanatlarının öne çıktığı tespit edilmiştir. Belâgat ilminin temelini oluşturan Me‘ânî-Beyân-Bedî‘ üçlü taksimi zaviyesinden değerlendirildiğinde bedî‘ ilmi sanatlarının diğer sanatlara kıyasla hem çeşitlilik hem de örnek çokluğu bakımından daha fazla yer aldığı görülmektedir.
Keywords : Arap Dili, belâgat, edebî sanatlar, Me‘âric Sûresi