D VİTAMİNİ SENTEZİ, METABOLİZMASI VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

Authors : Cemile BALCI, Neşe TOKTAŞ

Pages : 34-47

View : 7 | Download : 7

Publication Date : 2021-03-17

Article Type : Review Paper

Abstract :Doğal besinlerde az miktarda D vitamini bulunur ve D vitamini ile zenginleştirilmiş besinler genellikle gereksinimini karşılamak için yetersizdir. D vitamini alımı için güneşe maruz kalma önerilse de dermal sentezi etkileyebilecek birçok faktör vardır. D vitamini eksikliği dünya çapında bir halk sağlığı sorunu kabul edilmektedir. Eksiklik ve yetersizlik ile ilgili ifade edilen terminolojinin tanımlanmasında bir görüş birliği mevcut değildir. D vitamininin ana işlevi dolaşımda sıkı bir kalsiyum ve fosfor homeostazı sağlamaktır. Ana hedef dokuları bağırsak, böbrekler ve kemiktir. Ancak D vitamini steroid molekülünün yapısına sahiptir ve bir hormon gibi davranmaktadır. Yapılan çalışmalarda D vitamini reseptörlerinin vücuttaki birçok hedef hücrede bulunduğu ve 1α-hidroksilaz enzimi ile fonksiyonlarını yerine getirdiği gösterilmiştir. D vitamini reseptörleri, hedef genlerin transkripsiyonunu düzenleyerek ligandının biyolojik etkilerine aracılık eder. Bu nedenle, uzun yıllardır araştırılan güneş vitamini olan D vitaminine olan ilgi giderek artmaktadır. Çünkü yeni veriler sağlıklı kemiklerin dışında D vitamininin doku ve sistemler üzerinde etkili olduğunu, geniş hedef doku etkileşimi nedeniyle birçok hastalığın patogenizinde rol oynadığını göstermektedir. D vitamini eksikliğinin diyabetten şizofreniye, kanserden obeziteye, Parkinson hastalığından otizme, infertileden tüberküloza kadar birçok hastalıkla ilişkisine değinilmektedir. Ancak D vitaminin yağ dokusunda depolandığı ve toksik etkileri olduğu unutulmamalıdır. D vitamininin başka hastalıklar ile ilişkisini aydınlatmak ve tedavi parametrelerinin etkinliğini değerlendirmek için daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu derleme D vitamini sentezi, metabolizması, eksikliği ve yetersizliği, D vitamini alımına ilişkin güncel kılavuzları ve D vitamininin sağlık üzerine etkilerini incelemek amacıyla hazırlanmıştır.
Keywords : D vitamini, sentez, metabolizma, sağlık