Neolitik dönem kerpiç yapı malzemelerinin teknolojik özellikleri: Ulucak Höyük yerleşimi, İzmir

Authors : Fatıma EROL, Ayse TAVUKCUOGLU, Emine Nevin CANER-SALTIK

Pages : 1595-1608

Doi:10.17341/gazimmfd.947185

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2022-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Ulucak Höyük arkeolojik alanı (Kemalpaşa, İzmir), Batı Anadolu’nun bilinen en eski köy yerleşimidir. Bu yerleşimin Neolitik dönemine ait kerpiç malzemelerinin özgün karışım özelliklerinin keşfi, Anadolu topraklarında gelişen tarihi kerpiç teknolojisinin daha iyi anlaşılması ve sürdürülmesi bakımından değerlidir. Bu çalışmada, Ulucak Höyük’ün Erken ve Geç Neolitik tabakalarından alınan kerpiç yapı malzemelerinin bileşim ve ham madde özelliklerini belirlemeye yönelik kapsamlı laboratuvar analizleri yapılmıştır. Laboratuvar analizleri kapsamında, kerpiç tuğla, kerpiç blok, iç sıva ve zemin harcı örneklerinin kil+mil oranı, agrega oranı, agregaların tane boyu dağılımları, kil boyutundaki tanelerin bileşimi ve organik madde yüzdeleri belirlenmiştir. Ulucak Höyük Neolitik dönem kerpiç yapı malzemeleri, işlevlerine göre birim hacim ağırlıkları, kil+mil yüzdesi ve agrega tane boyu dağılımı bakımından farklılıklar göstermektedir. Kerpiç karışımlarında (i) mika-illit veya mika-illit-kaolin gibi kil gruplarını içeren nitelikli toprak kullanılmış olması, (ii) kil+mil karışımlarının değişen oranlarda kil boyutunda kalsiyum karbonat içermesi, (iii) agrega karışımlarında 2 mm tane boyundan daha büyük iri agregaların varlığı, Ulucak Höyük Neolitik yerleşiminde kullanılan kerpiç yapı malzemelerinin nitelikli olduğunu göstermektedir. Bu bilinçli üretim teknolojisinin höyüğün Erken ve Geç Neolitik tabakalarında kullanılıyor olması, bu birikimin yüzyıllar boyunca sürdüğüne işaret etmektedir. Kerpiç malzemelerin özgün bileşim özellikleri, koruma çalışmalarında kullanılabilecek kerpiç malzemelerin üretimine yönelik ipuçlarını da ortaya çıkarmıştır. Elde edilen veriler, sadece koruma çalışmaları için değil, günümüz kerpiç malzeme ve yapım teknolojisinin geliştirilmesi için de yararlı olan bir birikimdir.
Keywords : kerpiç yapı malzemesi, bileşim özellikleri, ham madde analizleri, Ulucak Höyük, Neolitik yerleşim