Derin çekme kalıbında bilyalı dövme prosesi ile oluşturulan yüzey dokusunun tribolojik performans üzerindeki etkisinin ölçülmesi

Authors : Ömer Emre Uçakkuş

Pages : 265-276

Doi:10.17341/gazimmfd.1380153

View : 128 | Download : 125

Publication Date : 2024-08-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Üretim teknolojilerinin gelişimine paralel olarak sürdürülebilirlik kapsamında sınırlı enerji kaynakları dikkate alındığında, düşük enerji sarfiyatı ile üretilebilen, hammadde ve fire miktarı en düşük olan, karmaşık geometrili ve yüksek mukavemetli parçalara olan talep artmaktadır. Bu tip parçaların üretilebileceği proseslerden en önemlilerinden birisi de sac şekillendirme yöntemidir. Dar toleranslara sahip yüksek mukavemetli parçaların üretiminde gerek parçanın gerekse kalıbın aşırı yüklemelere maruz kaldığı derin çekme prosesi yoğunlukla kullanılmaktadır. Aşırı yüklenmelerden dolayı, derin çekme kalıplarında meydana gelen sürtünme ve aşınmalara karşı tribolojik performansının yüksek olması beklenmektedir. Kalıp yüzeylerine doku oluşturma işlemi ise son zamanlarda dikkatleri üzerine çeken ve tribolojik performansı arttıran yöntemlerden biridir. Bu çalışmada endüstriyel bilyalı dövme prosesleri kullanılarak kalıp üzerinde yüzey dokusu oluşturulmuştur. Kaplamasız ve CrN kaplanmış dokulu yüzeyler üzerinde yapılan kuru ve sıvı sürtünme test sonuçları düz yüzey test sonuçları ile kıyaslanmıştır. Kinetik sürtünme katsayısı kuru ve sıvı sürtünme durumunda sırasıyla 0,21’den 0,16’ya (%25) ve 0,15’ten 0,06’ya (%60) düşmüştür. CrN kaplanmış triboloji testlerinde ise kuru sürtünme durumunda düşüş olmazken sıvı sürtünme durumunda ise kinetik sürtünme katsayısı 0,09’dan 0,05’e (%41) düşmüştür.
Keywords : Triboloji, yağlama, PVD kaplama, derin çekme, yüzey dokusu