JEOPOLİTİK TEORİLER VE AFGANİSTAN

Authors : Kubilayhan ERMAN

Pages : 394-420

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2017-09-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Coğrafi konum ve şartların insan toplulukları, devletler ve onların politikalarına etkileri eski çağlardan beri ilgi çekici bir inceleme alanı olagelmiştir. Rudolf Kjellen tarafından jeopolitik teriminin ilk kez kullanılmasının ardından bu çatı altında geliştirilen klasik ve güncel yaklaşımlar ülkelerin tanımlanması için bir tür çerçeve sunarken aynı zamanda devletlerin dış politikalarının şekillendirilmesine etki etmişlerdir. Bu bağlamda bazı ülkeler jeopolitik olarak önemli ülkeler olarak nitelenmiş ve küresel aktörlerin dış politika hedeflerini gerçekleştirmeleri ile ilişkili istikametlerden olmuşlardır. Afganistanda jeopolitik değeri yüksek ülkelerden biri sayılmaktadır. Bunun en uygun göstergesi Afganistan’ın neredeyse iki asırdır büyük güç politikalarının odağında yer etmiş bir alan olmasıdır. İngiltere ve Rusya “Büyük Oyun” sürecinde Afganistan’a yönelik özel politikalar benimsemiş, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri ise Soğuk Savaş döneminde benzer yöntemler izlemişlerdir. Soğuk Savaş’ın sonlarına doğru Sovyetler Birliği Afganistan’a askerî müdahalede bulunmuş, ABD’nin 2001 yılındaki askerî müdahalesi ise bu ülke tarihinin diğer bir dönüm noktası olmuştur. Afganistan günümüzde de uluslararası politikada büyük güçler için bir çekim merkezi olmaya devam etmektedir. Böylesi bir ön kabulden yola çıkılarak yapılan bu çalışmada Afganistan jeopolitik teori ve yaklaşımlarda inceleme konusu olarak ele alınmıştır. Afganistan’ın klasik ve güncel jeopolitik teoriler ile ilgisi incelenmiş ve böylece jeopolitik veriler ışığında bu ülkenin yeni bir resminin çizilmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Afganistan, Jeopolitik, Rusya, ABD, Çin