ŞEHBENDER RAPORLARI BAĞLAMINDA OSMANLI’NIN SON DÖNEMİ DIŞ GÖÇLER

Authors : Berivan Sultan Duman, Hilmi Bayraktar

Pages : 34-51

View : 142 | Download : 146

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’dan başta Kuzey ve Güney Amerika olmak üzere yabancı ülkelere yoğun göçlerin yaşandığı bilinmektedir. Amerika’ya ilk göçler 1820’li yıllarda başlamış ve 1860’larda göçler ivme kazanmıştır. Osmanlı topraklarından Amerika’ya göçlerin özellikle Beyrut, Suriye, Halep, Cebel-i Lübnan, Kudüs ve komşu bölgelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Ancak Osmanlı sadece doğu bölgesindeki bu topraklardan değil Anadolu, İşkodra, Yanya gibi Balkan topraklarından da dış göç vermiştir. Göç edenlerin çoğunluğu başlangıçta Gayrimüslim tebaadan oluşurken ilerleyen süreçlerde Müslüman tebaanın da bu göç dalgasına katılmıştır. Bu göçlerin temelinde ağırlıkla ekonomik sıkıntılar yatmakla birlikte askerlik hizmetinden kaçmak, daha fazla para kazanmak veya sadece yeni yerler keşfetmek arzularının da yattığını görmek mümkündür. Çeşitli sebeplerle gittikçe hız kazanan dış göçler karşısında Osmanlı Devleti şehbenderler vasıtasıyla bir takım önlemler almıştır. Alınan önlemlere rağmen geri dönüş sağlanamadığında ise şehbenderlerce görev mahallindeki Osmanlı tebaasının durumu yakından takip edilmiştir. Bu nedenle göç etmiş Osmanlı tebaasıyla ilgili en sağlam bilgilere ikamet mahallindeki şehbenderlerden veya şehbender raporlarından ulaşılabilmektedir. Zira şehbenderler görev mahallindeki tebaanın her türlü haklarını korumak ve hukuki işlerini yürütmekle görevlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmada Osmanlı Arşivi’nde 19. ve 20. yüzyıllardaki şehbender raporları doğrultusunda Osmanlı Devleti’nden yabancı topraklara uzanan dış göçler ve bunun Osmanlı’ya etkileri üzerine bir inceleme yapılmıştır.
Keywords : Göç, Dış Göç, Şehbenderlik, Şehbenderlik Raporları