Şuayb b. Ebû Hamza ve Hadis İlmine Katkıları

Authors : Fırat ALAN

Pages : 398-408

View : 78 | Download : 37

Publication Date : 2023-09-28

Article Type : Conference Paper

Abstract :Şuayb. b. Ebû Hamza insert ignore into journalissuearticles values(öl: 162/779);, hicri birinci asrın sonlarından ikinci asrın ortalarına kadar yaşayan ve tedvîn dönemindeki hizmetleriyle hadislerin günümüze kadar taşınmasında önemli katkıları olan muhaddislerden biridir. Bu dönemde hadis varislerinin vefatları ve uydurma faaliyetlerinin yaygınlaşması hadislerin kaybolup gitme endişesini doğurmuştur. Emevî Halifesi Ömer b. Abdülazîz insert ignore into journalissuearticles values(öl: 101/720); de bu endişeyi taşıyanlardan biridir. O, bu endişesinin üzerine İslam coğrafyasının muhtelif beldelerindeki valiliklere mektuplar göndererek hadislerin toplanıp kayıt altına alınması talimatını vermiştir. Böylece hadisler resmi olarak tedvîn edilmeye başlanmıştır. Hadislerin toplanması ve yazıya geçirilmesi gayesiyle başlatılan bu aşamada Medine Valisi Ebû Bekir b. Hazm insert ignore into journalissuearticles values(öl: 120/738); ile İbn Şihâb ez-Zührî insert ignore into journalissuearticles values(öl: 124/742);, sürecin en önemli aktörleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreçte ez-Zührî’nin talebesi olan Şuayb. b. Ebû Hamza, Emevî Halifesi Hişâm b. Abdülmelik insert ignore into journalissuearticles values(öl: 125/743); tarafından bir yıllık süreyle Emevî sarayında ez-Zührî’nin hadislerini yazmakla görevlendirilmiştir. Bu tebliğde; Şuayb b. Ebû Hamza’nın hayatı, rivâyetleri ve rivâyetlerindeki hadisçiliği, hocası ez-Zührî ile olan münasebetleri ve ondan aldığı hadislerin hadis külliyatlarındaki dağılımları ele alınmaktadır. Şuayb b. Ebû Hamza’nın ez-Zührî’den aldığı hadisleri yazarak kendisine ait bir hadis nüshası oluşturduğu ifade edilmektedir. Onun hayatı, ilmî kişiliği ve kendisine izafe edilen söz konusu bu nüshanın akıbetiyle ilgili bilgilerin ortaya konulması hem onun hadis ilmindeki yerinin hem de dönemin hadis anlayışının tespit edilmesine olan katkıları bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışmada Şuayb b. Ebû Hamza’nın ilmî şahsiyeti, hocası ez-Zührî’den şifahî ve yazılı olarak aldığı hadislerin tespiti dolayısıyla onun hadis ilmine katkısının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda onun hayatı ve ilmî şahsiyeti tarih, tabakat ve ricâl kaynaklarından yararlanılarak ele alınmış; Buhârî’nin Sahih’i ve diğer temel hadis kaynaklarındaki rivâyetleri tespit edilerek incelenmiştir. Ayrıca konuyla ilgili yapılan diğer çalışmalara da bakılmıştır. Bunun sonucunda Şuayb b. Ebû Hamza’nın ricâl kaynaklarında güvenilir bir hadisçi olduğu tespit edilmiştir. ez-Zührî’den aldığı hadisleri yazarak oluşturduğu söz konusu hadis nüshasında sayısı ihtilaflı olmakla birlikte 264 rivayet bulunduğu ve vefatına yakın bir zamanda talebelerinden Ebû’l Yemân’a rivâyet etmek üzere icâzet verdiği görülmektedir. Ayrıca Dârimî insert ignore into journalissuearticles values(öl:255/869);, Beyhâkî insert ignore into journalissuearticles values(öl: 458/1066); ve Ahmed b. Hanbel insert ignore into journalissuearticles values(öl: 241/855); gibi dönemin önemli muhaddislerinin eserlerinde de Şuayb b. Ebû Hamza’nın rivâyetlerinin yer aldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Hadis, ez Zührî, Kitâbet, Rivâyet, Nüsha