KARABAĞ SORUNU: TARİHİ GERÇEKLER, JEOPOLİTİK ÇIKARLAR VE ÇÖZÜM SÜRECİ

Authors : Elnur PAŞA

Pages : 192-215

Doi:10.46849/guiibd.873368

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2021-02-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Silahlı çatışmaların modern siyaset ve jeopolitik bilimleri için önemi göz önüne alındığında, Dağlık Karabağ sorununun da bir araştırma konusu olarak incelenmesi önem arz etmektedir. Bu bakımdan, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu ve bu konu kapsamındaki tarihi gerçekler, jeopolitik çıkarlar ve çözüm süreci makalenin araştırma konusudur. Bu doğrultuda çalışmada, Dağlık Karabağ sorununun tarihsel kökenleri, sorunun başlamasında Ermenilerin rolü ve gerçek niyetleri, Rusya’nın Dağlık Karabağ problemi karşısındaki tutumu, Ermenileri koruması ve Rus devletinin kendi jeopolitik çıkarlarını düşünerek çatışma durumunu desteklemesi incelenmektedir. Dağlık Karabağ sorununun Azerbaycan dış politikasında önemli bir öncelik olması durumu da makalenin temel konusunu oluşturmaktadır. Sorunun tarihsel kökenlerine bakıldığında, çatışmanın temellerinin 1813 ve 1828 yıllarında imzalanan antlaşmalar çerçevesinde Çarlık Rusya’nın çabalarıyla Ermenilerin Azerbaycan topraklarına bilinçli olarak yerleştirilmesi ve ilerleyen süreçte bu bölgede Ermenistan devletinin yaratılmasıyla atıldığını görebiliriz. Bir sonraki aşamada ise Ermenilerin Azerbaycan toprakları üzerinde hak iddialarında bulunmaları, işgal politikaları uygulamaları ve Azerbaycanlıları yaşadığı topraklardan tehcir etmeleri bu problemin genişlemesine sebep olmuştur. 1988 tarihinden itibaren iki ülke arasında yaşanan silahlı çatışmalar ve savaşlar sonucunda Ermenistan, Dağlık Karabağ ve çevresini işgal ederek yerel halkı bölgeden çıkmaya zorlamış, böylelikle ayrılıkçılık ve etnik temizlik politikası yoluna girmiştir. Ermenilerin yürüttükleri bu saldırgan politika ve Azerbaycanlılara yönelik soykırım faaliyetleri çalışmada incelenmektedir. Makalede Dağlık Karabağ sorununun Azerbaycan Cumhuriyeti dış politikasındaki yeri ve rolü, bu konuda uluslararası örgütler nezdinde yapılan çalışmalar, bölgesel güç merkezlerinin pozisyonları ve uluslararası hukuka ikili yaklaşım, diğer dikkate değer bir konu olarak araştırılmıştır. Özellikle Rusya’nın Ermenistan’ı çeşitli şekillerde destekleyerek onu silahlandırması ve bu yolla statükoyu koruyarak çatışmanın devamı için koşullar yaratması yansıtılmaktadır. Sorunun 2020’deki çözümünü sağlayan jeopolitik koşullar, Ermenistan yönetiminin askeri-politik faaliyetleri, kazanılan fırsatlar analiz edilmektedir. Bilimsel çalışmanın metodolojisi, tarihsel tanımlama, sistem, karşılaştırma, analiz ve sentez yöntemlerini içerir. Çözüme ulaşmış konuların ayrıntılı şekilde değerlendirilmesini sağlayacak kapsamlı araştırmaların ve analizlerin yapılması, elde edilen olumlu bilimsel sonuçların siyaset bilimi, jeopolitik ve uluslararası ilişkiler alanındaki çeşitli seminerlerde kullanılabileceğini göstermektedir.
Keywords : Ermenistan, Ermeni Bölücülüğü, İşgal, Karabağ Sorunu, Azerbaycan