Ehâbiş Kabilelerinin Köken Sorunu: Ensâb Literatürü Üzerinden Bir Tartışma

Authors : Muhammet Duman

Pages : 771-786

Doi:10.31592/aeusbed.1311824

View : 50 | Download : 73

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Ehâbiş kabileleri Mekke ve çevresinde meskun, bedevi bir yaşam biçimi benimsemiş kabileler topluluğudur. İslam öncesinden beri Kureyş’in geleneksel müttefikleri olarak tanınan bu kabileler risâlet döneminde de bağlılıklarını sürdürmüşlerdir. Çağdaş araştırmacılar Ehâbiş kabilelerinin kökeni konusunda ihtilafa düşmüşlerdir. Bu ihtilafın sebebi Ehâbiş kelimesinin Habeşistanla ilgili olup olmadığıyla ilgilidir. Ancak bu tartışmalarda ensâb literatürü dikkate alınmamıştır. Bu araştırma Ehâbiş kabilelerinin kökenini, İslam öncesi rivayetler çerçevesinde ensâb ve tabakat literatüründeki soy cetvelleri üzerinden incelemeye çalışacaktır. Bunun için öncelikle ehâbiş kelimesinin çağdaş araştırmacılar arasında ilgi gören etimolojik kökeni hakkındaki tartışmalar ele alınacaktır. Daha sonra ilk dönem İslam Tarihi kaynaklarında dağınık ve eksik bir şekilde bulunan bilgiler karşılaştırmalı bir şekilde ele alınarak bu kabilelerin şeceresini çıkarmaya çalışacağız. Böylece, Ehâbiş kabileler arasında zikredilen Hâris b. Abdümenât b. Kinâne’nin aslında Hâris b. Bekr b. Abdümenât b. Kinâne olduğu, bu kabilelerin Ümmü Hârice kanalıyla akrabalık ilişkilerinin bulunduğu, Mekke’ye Güney Arabistan’dan miladi IV. asrın ortasında gelmiş olabilecekleri, kökenlerinin Habeşliler’in Güney Arabistan’ı ele geçirdikten sonra yerel halkla kurdukları sıhri yakınlıkla ortaya çıkan sosyal sınıf Ebnâ (oğullar) gibi değerlendirilmesi gerektiği araştırmada ulaşılan veriler arasındadır. Bu kabilelerin Kureyş ile gerçekleştirdikleri ittifak (hilf) Arap kabile geleneğindeki himaye kültürünün anlaşılmasına ve modern dönemde yapılan tartışmalara önemli katkılar sağlayacaktır.
Keywords : Ensab, kabile, Ehabiş Kabileler, Hilf, Kureyş