T-shaped plan in Bulgarian churches: Ottoman state Kırkkilise sanjak churches in the late 19th century

Authors : Sezgi GİRAY KÜÇÜK

Pages : 226-249

Doi:10.37246/grid.1050184

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin Edirne Vilayeti’ne bağlı Kırkkilise Sancağı’nda, Bulgarların kiliselerini özgürce inşa edebildikleri dönem olan Bulgar Eksarhlığı döneminde (1870-1913) inşa edilmek üzere tasarlanmış Bulgar kiliselerinin mimarisi incelenmektedir. Bu dönemde, Bulgar nüfusunun en yoğun olduğu yerleşimlerden biri olması sebebiyle, Kırkkilise Sancağı, çalışma alanı olarak seçilmiştir. Sözü edilen dönemde tasarlanan kiliselerin Osmanlı Arşivi’nden edinilen plan şemaları ve cepheleri analiz edilmiş, bir araya getirilerek tek pafta üzerinde sunulmuştur. Kiliselerin mimari özellikleri de bu belgelerden saptanarak, ayrı bir tablo üzerinde aktarılmıştır. İncelenen verilere göre, kiliselerin büyük çoğunluğunda, narteksi kuzey ve güneyden genişleyen, T plan şemasının kullanıldığı dikkati çekmiştir. Bu plan şemasına veya benzerlerine, Osmanlı Devleti genelinde çok sık rastlanmamakla birlikte, Edirne, Yunanistan, Bulgaristan gibi Balkan yerleşimlerindeki 19. yüzyıl sonları Bulgar kiliselerinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen kiliselerin büyük kısmının Kırkkilise Sancağı Merkez Liva Belediye Kalfası Ziyo tarafından tasarlanmış olması, 19. yüzyıl sonlarında Kırkkilise Sancağı’ndaki gayrimüslim mimarisinin oluşumunda, özellikle Bulgar kiliselerinin tasarımında, gayrimüslim bir kalfa olan Ziyo’nun etkisinin büyük olduğunu da gözler önüne sermiştir.
Keywords : Bulgar, Kilise mimarisi, Kırkkilise Kırklareli, 19 Yüzyıl, Kalfa