Kimlik-kültür-mekân ilişkisinde haçeş geleneği: Düzce örneği

Authors : Meryem Bircan, Kader Reyhan

Pages : 414-450

Doi:10.37246/grid.1284138

View : 102 | Download : 112

Publication Date : 2024-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kuzey Kafkasya\'dan sürgün edilen Çerkesler, kültürlerini farklı coğrafyalarda sürdürerek önemli bir direnç sergilemişlerdir. Bu süreçte, Çerkeslerin koruduğu kültürel unsurlardan biri olan misafirperverlik, özellikle yaşadıkları yerlerde belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Misafirlerine büyük önem veren Çerkesler, bu kültürel özelliğin bir yansıması olarak \"haçeş\" adını verdikleri özel mekanları oluşturmuşlardır. Haçeş, Çerkes konut kompleksi kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır ve Çerkes toplumunda büyük sosyal değer taşır. Haçeş, temel olarak misafir ağırlamaya yönelik bir işlevi üstlenirken, aynı zamanda çok işlevli bir mekan olarak kabul edilir. Bu mekanlar, toplumun sorunlarının tartışıldığı bir toplantı merkezi, gençlerin tanışma ve eğlence merkezi, çocukların eğitim gördüğü bir merkez gibi çeşitli sosyal fonksiyonları içinde barındırmaktadır. Günümüzde birçok haçeş terkedilmiş olsa da, hala işlevini sürdüren örnekler bulunmaktadır. Bu araştırmada, kaybolmaya yüz tutan haçeş mekânları temel alınarak korunan örnekler mimari ve kültürel açılardan detaylı bir şekilde incelenmektedir. Literatüre dayalı veri toplama yöntemi kullanılarak elde edilen bilgilere ek olarak, saha çalışmaları ve konut sahipleri ile yapılan görüşmeler aracılığıyla mimari ve kültürel analizler gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sayesinde, haçeşin bir parçası olduğu kompleksteki kültürel yansımaların nasıl şekillendiği detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Bu çalışma, \"Mimari ve kültür birbirinden ayrı düşünülemez\" ve \"Çerkes evlerinde Çerkes kültürüne özgü bir yapılanma mevcuttur\" temel araştırma sorularını ele almaktadır. Haçeş mekanlarının günümüzde işlevini yitirmesi ve yok olma sürecine girmesi, yapılan araştırma ve analizler aracılığıyla literatüre katkı sağlayarak hatırlanması ve bilimsel olarak yaşatılması amaçlanmaktadır.
Keywords : Çerkes, Konut, Etnik Mimari, Haçeş, Misafirperverlik