Hava Kalitesi ve Meteoroloji: Korelasyon, Trend ve Epizot Analizleri

Authors : Atilla MUTLU

Pages : 724-741

Doi:10.17714/gumusfenbil.563848

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2019-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Güney Marmara bölgesinde bulunan Balıkesir şehir merkezine ait uzun yıllık hava kirleticilerinin yerel meteorolojik koşullar etkisinde değişimleri, trendleri ve epizotları incelenmiştir. Son beş yılı kapsayan dönemde, saatlik ölçülen PM 10 ve SO 2 seviyeleri ve saatlik sıcaklık (t), rüzgar hızı (ws), nem (rh) ve basınç (p) verileri analiz edilmiştir. Uzun yıllık ortalamalar göz önüne alındığında, şehir merkezinde ölçülen PM 10 konsantrasyonlarının ortalama değeri 47.33 µg/m 3 ve SO 2 konsantrasyonlarının ortalaması ise 7.75 µg/m 3 olarak tespit edilmiştir. Pearson ve Kendall’s Tau korelasyon analizi sonuçlarına göre, PM 10 seviyelerinin değişimlerinde rüzgar hızı (ws) ve sıcaklık (t) parametrelerinin ters yönlü etkili olduğu, SO 2 seviyelerinin değişimlerinde en etkili parametrenin yine ters yönde sıcaklık (t) parametresi olduğu belirlenmiştir. Hava kirleticilerinin meteorolojik parametrelerin değişimlerine göre tahmin edilebilmesi için bir regresyon modeli oluşturmuştur. Tüm meteorolojik parametrelerin modele dahil edilmesi halinde, PM 10 seviyelerindeki değişimin ancak %16 oranında, benzer şekilde SO 2 seviye tahminleri ancak %24 oranında açıklanabilmektedir. Theil-Sen trend analiz sonuçlarına göre, uzun yıllık dönemde PM 10 ve SO 2 seviyelerinin artış eğilimi gösterdiği tespit edilmiştir. Kirlilik takvimlerine göre, PM 10 ve SO 2 seviyeleri için epizot günleri belirlenmiştir. Epizot gününe ait olağandışı durumların araştırılması sonucunda, il merkezinde en yüksek PM 10 konsantrasyonun ölçüldüğü epizot gününde Kuzey Afrika’dan kıtasal toz taşınımından gelen çöl tozlarının etkili olduğu sonucuna varılmıştır. SO 2 epizot günü için, Bulgaristan’ın ülkemiz sınırına yakın olan güney doğu bölgesinde bulunan termik santrallerden yapılan salınımların bölgesel kirletici taşınımlarında etkili olduğu ve ayrıca lokal olarak Balıkesir şehir merkezinde özellikle Aralık aylarında görülen şiddetli enverziyon  oluşumlarının etkili olabileceği düşünülmektedir.
Keywords : Balıkesir, Kendalls Tau, Pearson, PM10, SO2, Theil Sen, Trend analizi