Atık Baraj Yerindeki Kaya Kütlelerinin Mühendislik Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Gümüşhane Örneği

Authors : Selçuk ALEMDAĞ, Mustafa KANIK

Pages : 569-580

Doi:10.17714/gumusfenbil.689750

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2020-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Gümüştaş Atık Depolama Barajı II eksen yeri kaya kütlelerinin kazılabilirlik, taşıma kapasitesi ve geçirimlilik özellikleri değerlendirilmiştir. Atık depolama alanı hacminin arttırılmasına yönelik yapılacak kazı için, kaya kütlelerinin kazılabilirlik sınıfları andezitik breş için kırma yöntemi, andezit için ise kırma ve patlatma yöntemi olarak belirlenmiştir. Baraj eksen yeri temel kayası olan andezitlerin taşıma kapasitesi ampirik eşitlikler yardımıyla belirlenmiş olup, nihai taşıma kapasitesi 31.07MPa, izin verilebilir taşıma kapasitesi ise 10.44MPa olarak belirlenmiştir. Andezit ve andezitik breş kaya kütlelerinde açılmış olan temel sondaj kuyularında yapılan basınçlı su deneyleri ve sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak yapılan sızıntı analizi ile geçirimlilik değerlendirmesi yapılmış olup, temel kaya kütlesinin az geçirimli özellikte olduğu belirlenmiştir. Bu durum atık barajı rezervuar alanında biriktirilecek kimyasal atıkların yeraltı suyuna karışmasına sebep olacaktır. Bu sızmayı önlemek için baraj eksen yeri ve rezervuar alanına 35-40cm kalınlığında geçirimsiz doğal kil malzeme serilip sıkıştırılacaktır. Yapılan bu uygulama sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak modellenmiş ve rezervuar alanı tamamen atık su ile dolduğu durum için yapılan sızma analizi sonucunda geçirimlilik değeri 5x10 -11 m/s olarak belirlenmiştir. Ayrıca, temel kazısından 10m derinlikte belirlenen deşarj kesitinde meydana gelen su kaçakları 1.69x10 -17 m 3 /s ile 3.44x10 -16 m 3 /s arasında değişmektedir. Bu değerler oldukça küçük değerler olup, yine de olası bir sızmanın olabileceğini göstermektedir. Bu muhtemel sızmayı ortadan kaldırmak için serilecek doğal kil tabakanın üzerine, jeotekstil malzemeler ( jeosentetik kil membran, jeomembran ve drenaj jeokompozit) serilerek rezervuar alanı tamamen geçirimsiz duruma getirilmelidir. Böylece atık barajı rezervuar alanında flotasyon sonrası biriktirilecek olan kimyasal atık suyun yeraltı suyuna karışması önlenmiş olacaktır.
Keywords : Atık Barajı, Sızıntı Analizi, Geçirimlilik, Kazılabilirlik, Taşıma Kapasitesi