Kalk-alkalen Musalar Graniti'nin Petrografisi, Jeokimyası ve Yukarıgöçek (Bigadiç-Balıkesir) Ametist Oluşumun Kökeni; Kuzeybatı Anadolu (Türkiye)

Authors : Hüseyin ŞAHİN, Zafer ASLAN

Pages : 1150-1168

Doi:10.17714/gumusfenbil.747084

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Yukarıgöçek (Bigadiç–Balıkesir) köyündeki ametist oluşumları ve bununla ilişkili Musalar Granitinin jeolojisi ve jeokimyasının incelenmesi amaçlanmıştır. Sakarya zonunda bulunan Biga Yarımadası’da (KB Anadolu) magmatik ve volkanik faaliyetler Oligo–Miyosen döneminde yoğun olarak görülmektedir. Çalışma alanının temelini Paleozoyik yaşlı şistlerden meydana gelen Fazlıkonağı Formasyonu oluşturmaktadır. Birim, Kretase yaşlı ofiyolitik melanj tarafından tektonik olarak üzerlenmektedir. Tüm bu birimler Oligo–Miyosen yaşlı Musalar Graniti tarafından kesilmektedir. Petrografik olarak Musalar graniti orta ve iri taneli, yer yer de poikilitik dokuya sahip olup plajiyoklaz, ortoklaz, kuvars, biyotit, amfibol ve opak mineral içermektedir. Jeokimyasal olarak, yüksek potasyumlu ve kalkalkalen karekterli olup I–tipindedir. Büyük iyon yarıçaplı element ve hafif nadir toprak elementlerce zengin olup (La/Lu)N 13–34 arasında değişmektedir. Tektonik olarak, çarpışma sonrası volkanik yay granitlerinin özelliklerini göstermektedir. Plütonu oluşturan magma ise litosferik manto kökenli olup kıtasal kabuktan etkilenmiştir. Yukarıgöçek köyü civarında bulunan ametistler ofiyolitik kayaçların kırık ve çatlak sistemlerinde 4–5 cm arasında değişen damarlar şeklinde görülmektedir. Kök ve diş kısımları net olarak görülen ametistlerin rengi genellikle açık mor veya liladır. Ametistler jeokimyasal olarak çok az oranda FeO ve MnO içermektedirler. Yapılan sıvı kapanım çalışmalarında homojenleşme sıcaklık değerleri 231 oC ile 278 oC arasında olup ortalama 255 oC’dir. Çalışılan ametist örneklerinin tuzluluk değerleri ile sıvı yoğunluk değerlerinin düşük olduğu ve bunların hidrotermal yol ile oluştukları söylenebilir. Sonuç olarak, Yukarıgöçek köyü ametistleri Musalar granitinin ofiyolitik melanjı kesmesi ve beraberinde getirmiş olduğu silisçe zengin sıvı fazı 255 oC’de hidrotermal evrede ofiyolitik melanj içindeki mevcut çatlaklara bırakması ile oluştuğu değerlendirilmektedir.
Keywords : Ametist, Balıkesir, Jeokimya, Musalar Graniti, Sıvı Kapanım, Yukarıgöçek