Gaziantep kent akslarının 100 yıllık değişimi

Authors : Zeynep Ataş

Pages : 435-449

Doi:10.17714/gumusfenbil.1367013

View : 80 | Download : 75

Publication Date : 2024-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Gaziantep şehrinin Cumhuriyet Dönemi boyunca kentsel dönüşümünü kent akslarının değişimi üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye\'nin ulusal kimliğinin şekillenmesine yönelik adımların atıldığı dönemde tarihsel mirası ve ekonomik dinamikleri ile dikkat çeken Gaziantep, yaşadığı kentsel değişimle öne çıkmaktadır. Kent aksları, kentin sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarının şehir genelindeki dönüşümünün bir yansımasıdır. Gaziantep şehrinin kent akslarının, Cumhuriyet Dönemi boyunca nasıl bir gelişim gösterdiği ve bu değişikliklerin şehir genelinde hangi etkilere yol açtığı gibi temel sorular, Gaziantep\'in Türkiye mimarlığındaki yerini ve kentsel dönüşüm süreçlerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. 1923 yılı öncesinde Gaziantep, kale çevresinde, güvenlik odaklı bir yaşam tarzının etkisi altında, organik gelişen bir kent durumundadır. Kentin güneye yönelen aksları etrafında şekillenen yapılaşmasında; Cumhuriyet dönemi sonrasında, nüfus artışıyla birlikte, yeni yerleşim alanlarına ihtiyaç duyulmuştur. Bu durumda kent gelişimi mevcut mahalleler arasındaki boşlukları doldurarak 1950 yıllarına kadar mevcut sınırları içerisinde devam etmiştir. Kentlerde başlatılan imar düzenlemeleri kapsamında ilk 1938 yılında Gaziantep kenti imar planı hazırlanmıştır. 20. yüzyılın sonlarına doğru kentte yaşanan hızlı nüfus artışı ile imar planlarında tasarlanan alan dışında yoğunluk oluşmuş, ancak 1975 yılından sonra planlı alanlarda yapılaşma görülmeye başlanmıştır. Çalışmada, yeni imar alanlarının belirlenmesi sürecinde tarihi kent merkezinin mevcut akslarının yönlendirici etkisi vurgulanmaktır. Çalışmanın sonuçlarına göre, tarihi kent merkezi, Gaziantep\'in modern bir kent olarak büyümesinde vazgeçilmez bir bileşen olarak görülmelidir. Bu bölge, sadece tarihi ve kültürel bir mirasın taşıyıcısı olmanın ötesinde, modernleşme sürecinin sürdürülebilirliği için önemli bir rol oynamaktadır. Tarihi kentleşme geleneklerinin devamlılığında, Sanayi ve ticaret hayatının merkezinde yeni imar alanlarının geliştiği kentte oluşan aksların, tarihi kent merkezi odak alınarak geleneksel, sosyolojik ihtiyaçlar doğrultusunda geliştiği görülmektedir.
Keywords : Gaziantep, Kent aksları, Kentsel değişim, Türkiye mimarlığı