MEVLÂNÂ CELÂLEDDİN RÛMÎ’NİN MESNEVİ ADLI ESERİNDE SU METAFORU

Authors : Adem ÇATAK

Pages : 35-65

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2015-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih boyunca düşünürler fikirlerinin daha iyi anlaşılmasını temin amacıyla edebi sanatlardan yararlanmışlardır. Metaforik anlatım da düşünürlerin fikirlerini ortaya koymada tercih ettikleri bir yöntemdir. Soyut kavramların aklileştirilmesi veya bundan daha öte bir zenginlik kazanması için farklı kelimeler ödünç alınması büyük önem arz eder. Bu anlatım tarzında, çoğunlukla görünür dünyada yer alan motiflerden (tabiat, bitki, hayvan vb. unsurlardan) hareketle, duyu organlarıyla algılanıp tecrübe edilemeyen konular izah edilmeye çalışılmıştır. Tasavvufî düşüncenin etkin isimlerinden biri olan Hz. Mevlânâ da Mesnevî adlı eserinde metaforik anlatım metodunu çokça kullanmıştır. Mesnevî’nin temel anlatım biçimi metaforiktir. O düşüncelerini açıklarken metaforlardan yararlanmayı bir sanat hâline getirmiştir. Bir dil üstadı olan Hz. Mevlânâ’nın eşsiz eseri Mesnevî metaforik anlatıma sıkça başvurmasının nedeni, ifadeye üslup güzelliği vermek, anlaşılmasında güçlük çekilen konuları biraz daha anlaşılır kılmaya çalışmaktır. Mesnevî’de konuların metaforlarla dile getirilmesi anlatıma bir zenginlik ve canlılık katmıştır. Bu suretle konuya adeta yaşanılmış hissi verilerek gerçeğe uygunluk yakalanmaya çalışılmıştır. Tasavvuf düşünce tarihinde, tasavvufî konuların anlamsız, bulanık ve belirsiz ifadelerden kurtarılıp, anlaşılır ve net bir şekilde ortaya konulması için metaforik ifadeler kullanılmıştır. Özellikle tasavvufî düşüncenin anlaşılmasındaki zorluklar düşünülürse, metafora duyulan gereksinim daha iyi anlaşılacaktır. Biz, bu çalışmamızda, Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’de su metaforunu hangi kavram ve düşünceleri açıklamak için kullandığını inceleyeceğiz. Bu bağlamda, Mevlânâ’nın tefekkür dünyasının şifrelerini çözmek adına küçük bir adım atmış olacağımızı ümit ediyoruz.
Keywords : Mevlânâ, su, metafor, Mesnevî, mecaz